نقشه¬ی جامع و اولویت‌بندی استان¬های تولیدکننده گیاهان دارویی در کشور بر اساس شاخص¬های مزیت فیزیکی تولید
محورهای موضوعی :داراب یزدانی 1 , مجید شهریاری 2 *
1 - مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج، ایران
2 - دانشگاه زابل
کلید واژه: واژه¬های کلیدی: گیاهان دارویی, مزیت فیزیکی, نقشه¬ی جامع, رتبه¬بندی, ایران ,
چکیده مقاله :
تعیین مزيت نسبی محصولات کشاورزي در مناطق مختلف، يکی از ابعاد مهم سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کشاورزي است که بر اساس آن می‌توان به الگوي مناسب تولید و کشت در مناطق مختلف با توجه به شرايط موجود در هر منطقه دست‌یافت. پژوهش حاضر باهدف اولویت‌بندی استان‌های تولیدکننده گیاهان دارویی در کشور بر اساس شاخص‌های مزیت فیزیکی تولید (مزیت مقیاس، مزیت کارایی و مزیت جمعی) و ضریب نوسان آن‌ها طی دوره ی زمانی 98-1381 با استفاده از روش تاکسونومی عددی صورت گرفته است. نتایج نشان داد طی یک دوره‌ی 18 ساله، استان های خراسان جنوبی، جیرفت و خراسان رضوی دارای بالاترین میانگین شاخص مزیت مقیاس (SAI) بودند و بالاترین میانگین مزیت کارایی (EAI) نیز در استان‌های البرز، آذربایجان غربی و لرستان به ترتیب با 67/13، 47/6 و 19/6 به دست آمد. بر اساس نتایج مزیت جمعی (AAI) نیز استان‌های همدان، سمنان و سیستان و بلوچستان با 26/0، 28/0 و 33/0 دارای کمترین ضریب نوسان شاخص جمعی و استان های البرز، جیرفت و سیستان و بلوچستان به ترتیب با 31/40،3/2 و 65/1 دارای بالاترین میانگین مزیت جمعی در بین تمامی استان های کشور بودند. درنهایت به‌منظور جمع‌بندی، با استفاده از نرم‌افزار GIS نقشه جامع کشور برای گیاهان دارویی بر اساس شاخص های مزیت فیزیکی ترسیم گردید.
Determining the relative advantage of agricultural products in different regions is one of the important dimensions of agricultural policy and planning, based on which the appropriate pattern of production and cultivation can be achieved in different regions according to the conditions in each region. The current research aims to prioritize the provinces that produce medicinal plants in the country based on the indicators of the physical advantage of production (advantage of scale, efficiency advantage and collective advantage) and their fluctuation coefficient during the period of 2011-2018 using the numerical taxonomy method. The results showed that during a period of 18 years, South Khorasan, Jiroft and Razavi Khorasan provinces had the highest average scale advantage index (SAI) and the highest average efficiency advantage (EAI) was also in Alborz, West Azarbaijan and Lorestan provinces with 13/67 respectively. , 6/47 and 6/19 were obtained. According to the results of collective advantage (AAI), the provinces of Hamadan, Semnan and Sistan and Baluchistan have the lowest fluctuation coefficient of collective index with 0.26, 0.28 and 0.33 and the provinces of Alborz, Jiroft and Sistan and Baluchistan with 31.40 respectively. 2.3 and 1.65 had the highest average collective advantage among all the provinces of the country. Finally, in order to summarize, using GIS software, a comprehensivemap of the country for medicinal plants was drawn based on the indicators of physical advantage.