کد مقاله : tscr-49718 بازدید : 197 صفحه: 230 - 249

نوع مقاله: پژوهشی

بررسی عوامل موثر بر تاب آوری کارکنان پلیس: با تاکید بر ارائه مدل مفهومی

محورهای موضوعی :

حسین نوری پردول ¹ , عباسقلی سنگی نور پور ^{2
*} , نادر بهلولی ³ , غلامرضا رحیمی ⁴ , حسین عماری ⁵

1 - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت دولتی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.
2 - استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران
3 - استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.
4 - دانشگاه ازاد تهران
5 - استادیار، دانشکده مدیریت، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ايران.

تاریخ دریافت : 1402/11/04 تاریخ پذیرش : 1402/11/24 تاریخ انتشار : 1403/12/26

کلید واژه: کلیدواژه‌ها: تاب آوری, ویژگی¬های فردی, حمایت¬های سازمانی, حمایت خانواده, معنویت در کار, پایگاه اجتماعی پلیس,

چکیده مقاله :

همواره پلیس به عنوان حافظ امنیت اجتماعی در معرض موقعیت‌های تهدید کننده و رویدادهای آسیب¬زا قرار دارد که سلامت روانی و جسمانی آن‌ها را در معرض خطر قرار می¬دهد. بهبود تاب آوری آن‌ها می‌تواند نسبت به کاهش این خطرات کمک کند، از این رو، پژوهش حاضر باهدف بررسی عوامل موثر بر تاب آوری کارکنان پلیس انجام شد. تحقیق حاضر به صورت کیفی از نوع پدیدارشناسی می¬باشد. جامعه آماری پژوهش شامل نیروهای صف پلیس آذربایجان شرقی می¬باشد و نمونه آماری آن، شامل 14 نفر از پرسنل نیروی انتظامی از یگان‌های مختلف می‌باشد. برای جمع‌آوری داده‌ها از مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته استفاده شده و تا زمان رسیدن به اشباع ادامه یافته است. نقطه اشباع مصاحبه¬ها نفر 12 بود که داده‌های جدیدی ارائه نشد. پس از ضبط مصاحبه¬ها، متن آن تهیه شد. داده¬های بدست آمده با استفاده از تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفت. سپس به صورت پنج مضمون اصلی و بیست و سه مضمون فرعی استخراج گردید. بر اساس یافته‌های پژوهش، ویژگی¬های فردی، حمایت¬های سازمانی، حمایت خانواده، معنویت در کار و پایگاه اجتماعی پلیس، مضامین اصلی بودند. سهم این پژوهش توسعه یک چارچوب یکپارچه پلیس است که پیشنهاد‌هایی را به مدیران آن در خصوص ارتقا تاب آوری نیروهای آن و محققین آینده ارائه می‌کند.

چکیده انگلیسی:

Hossein Nouri pardol Abbas Sangi nour pour Nader Bohlooli Gholam Reza Rahimi hossein Emari Abstract As the protector of social security, the police are always exposed to threatening situations and traumatic events that put their mental and physical health at risk. Improving their resilience can help to reduce these risks, therefore, the present research was conducted with the aim of investigating the factors affecting the resilience of police officers. The present research is a qualitative type of phenomenology. The statistical population of the research includes the police forces of East Azerbaijan and its statistical sample includes 14 police personnel from different units. Semi-structured interviews were used to collect data and continued until saturation was reached. The saturation point of the interviews was 12 people and no new data was provided. After recording the interviews, the text was prepared. The obtained data were analyzed using thematic analysis. Then, five main themes and twenty-three sub-themes were extracted. According to the findings of the research, individual characteristics, organizational support, family support, spirituality at work and the social base of the police were the main themes. The contribution of this research is the development of an integrated police framework that provides suggestions to its managers regarding the improvement of the resilience of its forces and future researchers.

منابع و مأخذ:

- آب روشن، حسن؛ شیخ الاسلامی، راضیه. (1398). نقش واسطه¬ای جهت¬گیری مذهبی در رابطه با نیاز به شناخت و تاب آوری. فصلنامه روانشناسی و دین، 3(47)، 101-119.
- ادياني، سيد عليرضا. (1398). تبيين مولفه¬هاي پليس در تراز انقلاب اسلامي. بصيرت و تربيت اسلامي. 16(3)، 9-39.
- باقری، مهدی؛ صادقی، مسعود؛ ابوالقاسمی، محمود؛ فضل الهی قمشی، سیف اله. (1401). شناسایی ابعاد تاب آوری مدیران مدارس ابتدایی بر اساس تحلیل مضمون. فصلنامه مطالعات رفتاری در مدیریت. 12(28)، 1-17.
- بهزادپور، سمانه؛ مطهري، زهراسادات؛ وكيلي، مريم؛ سهرابي، فرامرز. (1394). تاثير آموزش تاب آوري بر افزايش بهزيستي روان شناختي زنان نابارور. مجله علمي دانشگاه علوم پزشكي ايلام، 23(5)، 131-142.
- بهمني، بهمن؛ جوادي، محمدحسين؛ خليل زاده، نوراله؛ مهربان، شفيق. (1397). اثربخشي آموزش مهارت هاي تاب آوري بر سلامت روان سربازان. روانشناسي و روانپزشكي شناخت، 5(4)، 78-86.
- ترک زاده، جعفر؛ راضی، الهام. (1396). تأملی بر معنویت محیط کاری از منظر رویکرد اسلامی و غربی: کاربرد در رفتار سازمانی. فصلنامه اسلام و مدیریت، 11(11)، 149-174.
- خوشبخت، حسین؛ دارابی، شهرداد؛ میرخلیلی، سید محمود. (1399) امنیت در مدل اقتدارگرای فراگیر سیاست جنایی. مطالعات بین المللی پلیس. 11(43). 91-116.
- حاجی اسمعیلی، اعظم؛ علی پور، احمد؛ کاکو جویباری. (1392). مقایسه سلامت روان، کیفیت زندگی، رضایت زناشویی و تاب آوری والدین دانش آموزان نابینا و ناشنوا در شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور تهران.
- حسینی، ابوالحسن؛ جعفری بازیار. (1398). تاب آوری سازمانی از منظر کارکنان و مدیران سازمان. مطالعات مدیریت(بهبود و تحول)، 28(91)، 9-30.
- رجبی فرجاد؛ حاجیه؛ چهری، یزدان. (1399). فراتحلیل تعاملات پلیس در پیشگیری از جرایم. دانش انتظامی، 23(2)، 1-36.
- رحمتي، داريوش. (1389). توانمندسازي پليس زن در تصميم گيري با رويکرد راهبردي. فصلنامه پلیس زن، 4(13)، 39-62.
- رعنایی کردشولی، حبیب اله؛ شکر، عبدالعلی؛ پور مولا، سید محمد هاشم؛ شهیدیان، زهرا سادات(1392) تبیین رفتار شهروندی سازمانی مبتنی بر آموزه های اسلامی. مدیریت اسلامی، 21(1)، 45-82.
- سادات پورنسایی، غزل؛ ربیعی، فاطمه؛ نیک اخلاق، مهناز؛ صریحی، نفیسه؛ عالیان، پیام. (1394). رابطه سلامت روان و کیفیت خواب در بین کارکنان سازمان آتش نشانی استان گیلان. فصلنامه روانشناسی تحلیلی شناختی، 6(22)، 33-40.
- سلیمی، اکبر؛ نوروزی، بهرام (1395). بررسی دلایل کارآمدی پلیس فرودگاه در کاهش حمل موادمخدر توسط زائران ایرانی به کشور عربستان. فصلنامه مطالعات مبارزه با مواد مخدر، 8(28)، 27-44.
- سوري، احمد؛ كرمي، ذبيح اله. (1393). بررسي رابطه ابعاد مسووليت پذيري با عملکرد فرماندهان کوپ استان اردبيل. پژوهش¬هاي مديريت انتظامي (مطالعات مديريت انتظامي)، 9(4)، 623-645.
- شجاعي، ستاره؛ به پژوه، احمد؛ شكوهي،‌ يكتا؛ محسن؛ غباري، باقر. (1391). پيش بيني نشانه هاي سلامت رواني بر اساس تاب آوري در خواهران و برادران نوجوان دانش آموزان با کم تواني ذهني شهر شيراز در سال تحصيلي 91-1390. فصلنامه روانشناسي افراد استثنايي، 2(6)، 21-46.
- صائبی، محمد؛ حاجی لو، وحید. (1396). بهسازی رفتارهای شهروندی سازمانی با ایجاد محیط سازمانی مطلوب. فصلنامه مدیریت توسعه و تحول. ویژه نامه. 41-51.
- ضربی، سودا؛ امیرکبیری، علیرضا؛ ربیعی مندجین. (1400). طراحی و تبیین مدل عدالت سازمانی با رویکرد ارزش های اسلامی درسازمان آموزش و پرورش ایران. مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 6(2)، 31-54.
- عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ شیخ زاده، محمد. (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، 5(2)، 151-198.
- عامری، مهدی؛ عسگری خانقاه، اصغر. (1387). گذری بر فرهنگ رفتار پلیس با مردم، پژوهشی مردم شناختی در شهرستان گرمسار (مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد). 3(1)، 143-152.
- عرب کلمری، محبوبه؛ طهماسبی روشن، ندا؛ تقی زاده گنجی، علی‌اکبر؛ علیگلی فیروزجایی، فاطمه. (1400). تأثیر مدیریت منابع انسانی پایدار بر شهرت سازمانی: نقش میانجی نوآوری سازمانی. مدیریت منابع انسانی پایدار. 3(5)، 1-15.
- درویشی، صیاد. (1400). شناسایی و اولویت بندی عوامل آسیب پذیری کارکنان در عملیات پلیس و ارائه راهکارهای پیشگیرانه. پژوهش¬های دانش انتظامی، 23(2)، 127-155.
- علی زاده، ابراهیم؛ رضایی، علی محمد. (1384). بررسی منزلت اجتماعی پلیس و تعیین عوامل تاثیر گذار بر آن (طرح تحقیقاتی). تهران. مرکز مطالعات و تحقیقات آموزش و نیروی انسانی ناجا.
- کلاکی، حسن؛ دوستدار، رضا. (1388). بررسی منزلت شغلی و اجتماعی پلیس ایران و عوامل موثر بر آن. فصلنامه پژوهش های مدیریت انتظامی. 4(2)، 251-229.
- کیانژاد ادورای، نسرین؛ قمری، محمد؛ فتحی اقدم، قربان. (1392). رابطه هوش معنوی و تاب آوری با کیفیت زندگی معلمان، ششمین همایش بین المللی روانشانسی کودک و نوجوان، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز.
- گلستانه، سیدموسی؛ تیموری، اسفندیار. (1398). بررسی برخی از پیشایندها و پیامدهای مهم تاب آوری معلّمان. فصلنامه دستاوردهای روانشناختی (علوم تربیتی و روانشناسی). 26(1). 169-190.
- محمدقاسمی، حسین؛ شجاعی، سامره؛ گرجی، محمد باقر (1400). سطح بندی مولفه های شایستگی مدیران منابع انسانی، مبتنی بر معنویت در محیط کار. فصلنامه مطالعات راهبردی در صنعت نفت و انرژی، 13(49)، 45-68.
- میلانی فر، بهروز (1388)، بهداشت روانی، چاپ دهم، انتشارات قومس. تهران.
- مشهدی، ریحانه؛ عرب، علی؛ جناآبادی، حسین. (1401). تاثیر آموزش مثبت نگری گروهی بر کفایت اجتماعی و تاب آوری تحصیلی دانش آموزان دختر مقطه متوسطه. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 16(1)، 113-134.
- نجارشمس، فاطمه؛ پورعزت، علی اصغر؛ امیری، مجتبی، معصومی، جمشید. (1400). خط مشی گذاری برای توسعه سرمایه انسانی تاب آور در مواجهه با بحران. فصلنامه پژوهش های مدیریت عمومی. 14(51)، 5-34.

- Aburn, G., Gott, M., Hoare, K. (2016). What is resilience? An Integrative Review of the empirical literature. J Adv Nurs,72(5), 980-1000.
- Andersen, J. P., Papazoglou, K., Koskelainen, M., Nyman, M., Gustafsberg, H., & Arnetz, B. B.(2015). Applying resilience promotion training among special forces police officers. SAGE Open, 5(2), 20-38.
- Andersen, J, P., Gustafsberg, H. (2016)A Training Method to Improve Police Use of Force Decision Making: A Randomized Controlled Trial. SAGE Open, x(xx), 1-13.
- Bar-Haim, A.(2007).Rethinking organizational commitment in relation to perceived organizational power and perceived employment alternatives. International Journal of Cross-cultural Management, 7(2), 203-217.
- Berger, W., Coutinho, E., Ivan, F.(2012). Rescuers at Risk: A Systematic Review and Meta-regression Analysis of the Worldwide Current Prevalence and Correlates of PTSD in Rescue Workers.
- Braun, V., Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3 (2), 77-101.
- Creswell, J. W (2007). Designing and conducting mixed method research. Thousand Oaks, CA: Sage.
- Charney, D. S. (2004). Psychobiological mechanisms of resilience and vulnerability: implications for successful adaptation to extreme stress. Am J Psychiatry, 161(2), 195-216.
- Duchek, S. (2020). Organizational resilience: a capability-based conceptualization. Business Research, 13(1), 215–246.
- Fletcher, D, & Sarkar, M, (2013(, Psychological resilience: A review and critique of definitions, concepts, and theory, European Psychologist, v. 18, p. 12-23.
- Guest, G., MacQueen, K. M., Namey, E. E. (2012). Applied thematic analysis, Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
- Hadden, B. W., Knee, C. R. (2018). Finding meaning in us: The role of meaning in life in romantic relationships. The Journal of Positive Psychology, 13(3), 226–239.
- Hezel, D., Rapp, A, M., Wheaton, M. G., Kayser, R. R., Rose, S. V., Messner, R. M., Simpson, H. B. (2022). Resilience predicts positive mental health outcomes during the COVID-19 pandemic in New Yorkers with and without obsessive-compulsive disorder. J Psychiatr Res, 150(1), 150-172.
- Hollnagel, E., Hollnagel, D. (2006). Resilience Engineering: Concepts and Precepts. file:///C:/Users/ayhan/Downloads/RETOC_Preface.pdf.
- Kaushal, R., Kwantes, C. T. (2006). The role of culture and personality in choice of conflict management strategy. International Journal of Intercultural Relations, 30(5), 579–603.
- Kwiatkowskia,Ch. C., Manningd, C. E., Eagled,A. L., Robisonc, A. J. (2020).The neurobiology of police health, resilience, and wellness. Power, https://doi.org/10.1016/B978-0-12-817872-0.00006-9.
- Levy, E. G., Bonanno, A. O., Shapiro, R. (2016). Emotion Regulatory Flexibility Sheds Light on the Elusive Relationship Between Repeated Traumatic Exposure and Posttraumatic Stress Disorder Symptoms. Clinical Psychological Science, 4(1), 1-13.
- McCanlies, E. C., Gu, J. K., Andrew, M. E., Violanti, J. M. (2018). The effect of social support, gratitude, resilience and satisfaction with life on depressive symptoms among police officers following Hurricane Katrina. Int J Soc Psychiatry,64(1), 63-72.
- Marmar CR, McCaslin SE, Metzler TJ, Best S, Weiss DS, Fagan J, Liberman A, Pole N, Otte C, Yehuda R, Mohr D, Neylan T (2006) Predictors of posttraumatic stress in police and other first responders. Blackwell, Oxford, 1–18.
- Paton D., Smith, L., Violanti, J. M., (2000), "Disaster response: risk, vulnerability and resilience". Disaster Prevention and Management, 9 (3), 173–180.
- Paton D, Violanti JM, Johnston P. Burke, K. J., Clarke, J., Keenan, D. (2008). The stress shield: A model of Police Resiliency. International Journal of Emergency Mental Health 1(2): 1–13.
- Panisoara, G., Serban, M. (2012). Marital Status and Work-Life Balance. Procedia - Social and Behavioral Sciences 78 ( 2013 ) 21 – 25.
- Park, O.B., Im, H. and (2018), "The consequences of traumatic events on resilience among South Korean police officers: Mediation and moderation analyses", Policing: An International Journal, Vol. 41 No. 1, pp. 144-158.
- Pérez, P., Cervellón, P., Vazquez, C. (2011). Post-traumatic factors and resilience: The role of shelter management and survivors' attitudes after the earthquakes in El Salvador. Journal of Community & Applied Social Psychology 15(5):368 – 382.
- Ponomarov, S.Y. Holcomb, M.C. (2009), Understanding the concept of supply chain resilience", The International Journal of Logistics Management, 20(1), 124-143.
- Prati, G., Pietrantoni, L. (2009). Optimism, social support, and coping strategies as factors contributing to posttraumatic growth: A meta-analysis. Journal of Loss and Trauma, 14(5), 364–388.
- Ran Bhamra, Samir Dani & Kevin Burnard. (2011), "Resilience: the Concept, a Literature Review and Future Directions", Int. J. Production Research, 49 (18), pp. 5375-93
- Shani, O. (2020), "Organizational Resilience: Antecedents, Consequences, and Practical Implications – for Managers and Change Leaders * ", Noumair, D.A. and (Rami) Shani, A.B. (Ed.) Research in Organizational Change and Development (Research in Organizational Change and Development, Vol. 28), Emerald Publishing Limited, pp. 127-158. https://doi.org/10.1108.
- Stanley, I. H., Hom, H., Na, C. (2016). A systematic review of suicidal thoughts and behaviors among police officers, firefighters, EMTs, and paramedics. Clin Psychol Rev, 44(1), 25-44.
- Steenbeek ,A.; Giacomantonio, CH.; Brooks, A.; Holmvall, Camilla.; Yu, Z.(2020) Resilience support to enhance positive health outcomes for police officers in five Anglosphere nations: a scoping review protocol. BMJ Open 2020;10:e038895. doi:10.1136/bmjopen-2020-038895.
- Talubo, J, P., Morse, S., Saroj, D. (2022). Whose resilience matters? A socio-ecological systems approach to defining and assessing disaster resilience for small islands. Environmental Challenges (2022), doi: https://doi.org/10.1016/j.envc.2022.100511.
- Wagnild, G., & Young, H. (1993). Development and Psychometric Evaluation of Resilience Scale. Journal of Nursing Measurement, 1, 165-178.
- XIAO, H.; CAO, L(2017) Organizational Resilience: The Theoretical Model and Research Implication Lei, Huan. ITM Web of Conferences . 12, 04021 (2017).

متن کامل:

مكانيزم پاسخگويي

فصلنامه راهبرد توسعه/ سال بیستم/ شماره 3 (پیاپی79)/ پاییز 1403/ 249-230

Quarterly Journal of Development Strategy, 2024, Vol. 20, No.3 (79), 230-249

بررسی عوامل موثر بر تاب آوری کارکنان پلیس:

با تاکید بر ارائه مدل مفهومی

حسین نوری پردول¹

عباس سنگی نور پور²

نادر بهلولی³

غلام رضا رحیمی⁴

حسین عماری⁵

(تاريخ دريافت4/11/1402 ـ تاريخ تصويب 24/11/1402)

نوع مقاله: علمی پژوهشی

چكيده

همواره پلیس به عنوان حافظ امنیت اجتماعی در معرض موقعیت‌های تهدید کننده و رویدادهای آسیبزا قرار دارد که سلامت روانی و جسمانی آن‌ها را در معرض خطر قرار میدهد. بهبود تاب آوری آن‌ها می‌تواند نسبت به کاهش این خطرات کمک کند، از این رو، پژوهش حاضر باهدف بررسی عوامل موثر بر تاب آوری کارکنان پلیس انجام شد. تحقیق حاضر به صورت کیفی از نوع پدیدارشناسی میباشد. جامعه آماری پژوهش شامل نیروهای صف پلیس آذربایجان شرقی میباشد و نمونه آماری آن، شامل 14 نفر از پرسنل نیروی انتظامی از یگان‌های مختلف می‌باشد. برای جمع‌آوری داده‌ها از مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته استفاده شده و تا زمان رسیدن به اشباع ادامه یافته است. نقطه اشباع مصاحبهها نفر 12 بود که داده‌های جدیدی ارائه نشد. پس از ضبط مصاحبهها، متن آن تهیه شد. دادههای بدست آمده با استفاده از تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفت. سپس به صورت پنج مضمون اصلی و بیست و سه مضمون فرعی استخراج گردید. بر اساس یافته‌های پژوهش، ویژگیهای فردی، حمایتهای سازمانی، حمایت خانواده، معنویت در کار و پایگاه اجتماعی پلیس، مضامین اصلی بودند. سهم این پژوهش توسعه یک چارچوب یکپارچه پلیس است که پیشنهاد‌هایی را به مدیران آن در خصوص ارتقا تاب آوری نیروهای آن و محققین آینده ارائه می‌کند.

کلیدواژه‌ها: تاب آوری، ویژگیهای فردی، حمایتهای سازمانی، حمایت خانواده، معنویت در کار، پایگاه اجتماعی پلیس

مقدمه

ایجاد یک جامعه امن برای یک ملت به عنوان آرمان اساسی برای دولت‌ها در مجموعه‌ای از راهبردهای تنظیمی در قالب سیاست‌های کنترل فرایند جرم ترسیم می‌گردد (خوشبخت و همکاران، 1399) که بخش عمده این وظیفه خطیر به پلیس واگذار شده است که با برخورداری از توانایی‌های بالقوه میتواند به صورت کارآمد و اثربخش در مقابل ناهنجاری‌ها و انحرافات مقابله کرده و کژ کارکردهای جامعه را از بین ببرد (بختیاری زاده و رضازاده، 1397؛ ژیاو و کائو ⁶، 2017؛ کویاتکووسکی و همکاران⁷، 2020). جهت دستیابی به این هدف، نیروهای پلیس اغلب در معرض حوادث بحرانی و خطرناک و غیرمنتظرهای قرار دارند که باعث استرس و مشکلات روانی شدید می‌شود، زیرا آن‌ها مسئول پاسخگویی فوری به مسائل امنیتی و ایمنی شهروندان و درخواست‌های نجات‌بخش مانند ظلم، خشونت و حتی مرگ هستند (پارک و همکاران⁸، 2018).

این حوادث بحرانی به عنوان رویدادهای بالقوه آسیبزا در نظر گرفته می‌شود که سلامت روانی و فیزیکی افسران پلیس را تهدید میکند. حوادث جنایی و فاجعه‌آمیزی که افسران پلیس تجربه می‌کنند باعث ایجاد درجات بالایی از اضطراب و استرس و فروپاشی روانی میشود (استانلی و همکاران⁹، 2016، برگر و همکاران¹⁰، 2012)؛ که می‌تواند بر عملکرد آن‌ها تأثیر منفی بگذارد (لوی و همکاران¹¹، 2016؛ مارمار و همکاران¹²، 2006 ). از این رو، پلیس نیازمند ارتقاء تاب آوری است (پرز و همکاران¹³، 2011).

تاب آوری ظرفیتی برای بازگشت پس از ناملایمات و همچنین توسعه ظرفیت آن‌ها برای مقابله با رویدادهای آینده در نظر گرفته می‌شود (پاتون و همکاران¹⁴، 2008) و اشاره به توانایی افراد برای غلبه بر ناملایمات با بازگرداندن تعادل به حالات روحی/ عاطفی خود، در نتیجه به حداقل رساندن اثرات بالقوه مضر عوامل استرس زا دارد (واگنلاید و یانگ¹⁵، 1993) .تاب آوری موجب مهار عوامل مخرب استرس آسیب زا می‌شود (پاری و پیترانتونی¹⁶، 2010) و افزایش تاب آوری پلیس تأثیر روانی، عاطفی، رفتاری و معنوی در کار عملکرد آن‌ها خواهد داشت (مکانلیش و همکاران¹⁷، 2018، 3)، همچنین شانی(2020) تاکید کرد که تاب آوری موجب بهبود سرمایه اجتماعی، توانمندسازی تیم و وابستگی متقابل اهداف خواهد شد. بنابراین، تاب آوری منجر به سازگاری مثبت می‌شود (ابورن و همکاران¹⁸، 2016؛ فلچر و همکاران، 2013).

تاب آوری یک فرایند پویا است (آبورن و همکاران، 2016؛ جانستون و همکاران، 2015). بهبود تاب آوری در پلیس نیازمند ابزارها، سیاستها، چارچوبها، برنامهها و ویژگی‌های سازمانی است (استین برگ و همکاران، 2020)؛ نیز اشاره بر این داشتند که حوادث آسیب زا بر تاب آوری کارکنان پلیس تأثیرگذار می‌باشد.

آنچه مشهود است تاب آوری موجب بهبود حمایت سازمانی، سختکوشی کارکنان (شهرودی و همکاران، 1398)؛ بهبود عملکرد شغلی (گلستانه و همکاران، 1398)؛ ارتقاء سلامت روان (بهمنی و همکاران، 1397)؛ ارتقای ظرفیتهای پلیس (جانسو همکاران، 2018)؛ سازگاری و کنار آمدن با چالشها و بحرانها (دوچیک، 2020) میشود با تاب آوری پلیس، موجب مقاومت در برابر شرایط اضطراری خواهد شد (ژیائو و کابو، 2017). تاب اوری از ظرفیتهای مهم برای افسران پلیس برای مقابله با مقابله با موقعیتهای چالش برانگیز و بالقوه آسیبزا محسوب میشوند (کیم و همکاران 2021). تاب آوری ظرفیتهای مهمی برای حرفههای پرخطر و به ویژه برای افسران پلیس برای مقابله با موقعیتهای چالش برانگیز ناشی از عوامل استرسزای عملیاتی و بالقوه آسیبزا (مک کانلیز و همکاران¹⁹، 2014)، عوامل استرسزای سازمانی (ون د ولدین و همکاران²⁰، 2010)، تضاد بین کار و زندگی خصوصی (پاتون و همکاران²¹، 2008) میشود. این عوامل نیروی پلیس را در معرض مشکلاتی چون سلامت روانی مانند اضطراب و افسردگی، استرس و ترک شغل قرار میدهد (کیم و همکاران، 2021).

پلیس با حجم بالاي مأموریت‌های گوناگون آن، در درجه اول استقرار نظم و امنيت و تأمين آسايش عمومي و فردي است و تجربه هميشگي ثابت كرده است هنگامي كه پليس در اين بُعد موفق باشد، در ابعاد ديگر و ساير مأموریت‌هایش نيز موفق عمل مي‌كند. پلیس در این مسیر با تهدیدهای مداوم و قرار گردفتن در شرایط خطرناک، همواره از آسیب ها مصمون نیست (درویشی، 1400).

گذشته از این ماهيت شغلي پليس به دليل گستردگي ارتباطات اجتماعي و سازماني از نظر نوع ارتباط سطح جغرافياي تحت پوشش و انواع ارباب‌رجوع و مخاطبان فشارهاي روانى فراوان در اين شغل شناسايي شده است. كاركنان ناجا بيشتر از مشاغل ديگر تحت فشار روحي هستند و اغلب مشاغل آن‌ها در معرض ديد و زير ذره‌بین جامعه است و در تمام مسائل اجتماعی پلیس در صف اول قرار دارد. بنابراین، در جهت بهبود تاب آوری به منظور برانگیختگی فیزیولوژیکی، تقویت عملکرد اجرایی و توانمندی کارکنان، ضرورت ارتقاء تاب آوری پلیس احساس میشود که تحقیق حاضر به دنبال پاسخ به سؤال زیر است:

مدل ارتقاء تاب آوری پلیس در جمهوری اسلامی ایران چگونه است؟

مبانی نظری و پیشینه پژوهش

یکی از رویکردهای روانشناسی مثبت که احساس بهزیستی را در افراد تحت تأثیر قرار می‌دهد و سلامت روان را ارتقا می‌دهد، تاب آوری است (آب روشن و شیخ‌الاسلامی، 1398؛ بهزاد پور و همکاران، 1394). تاب آوری مفهومی چند وجهی است که تکامل خود را بر اساس رشته‌ای که در آن مورد استفاده قرار می‌گرفت دنبال می‌کند (تالوبو و همکاران²²، 2022).

تاب آوری به معنای توانایی و ظرفیت در مواجهه و مقابله با بحران‌های و چالش‌ها و توانایی بازگشت به شرایط عادی است (روخا و همکاران²³، 2022؛ ران و همکاران، 2011). تاب آوری با این دید به عنوان سازگاری موفق با استرس و ناملایمات تعریف می‌شود (چری²⁴، 2004). تاب آوري ظرفیت بازگشتن از دشواري پایدار و ادامه‌دار و توانایی در ترمیم خویشتن است. این ظرفیت انسان میتواند باعث شود تا او پیروزمندانه از رویدادهاي ناگوار بگذرد و علیرغم قرار گرفتن در معرض تنش‌های شدید، شایستگی اجتماعی، تحصیلی و شغلی او ارتقاء یابد (کیانژاد اندواری و همکاران، 1392).

هرمن و همکاران (2011) تاب آوری را به عنوان سازگاری مثبت یا توانایی حفظ یا بازیابی سلامت روانی، به رغم داشتن تجربه سخت اشاره دارد (مشهدی و همکاران، 1401).

افراد تاب آور احساس ارزشمندی می‌کنند (اندرسون و گاستافسبرگ²⁵، 2016؛ شجاعی و همکاران، 1391)؛ مهارت بالایی در حل مسئله دارند (سادات پورنسایی و همکاران، 1394)؛ از کفایت اجتماعی بالایی برخوردار هستند (حاجی اسمعیلی و همکاران، 1392)؛ نسبت به آینده خوش‌بین هستند (هولگانل و وود²⁶، 2006؛ میلانی فر، 1388).

افرادی تاب آور می‌دانند که چگونه با دیگران ارتباط برقرار کنند و از مهارت‌های اجتماعی برای پیشرفت چگونه استفاده کنند (هادن و کنی ²⁷، 2019).

تاب آوری بر اساس دو دیدگاه شکل گرفته‌اند، یکی دیدگاه ایستا و دیگری پویا. مکتب فکری ایستا، تاب آوری را توانایی احیا کردن و تجدید نیرو، جایی که فرد بعد از موقعیت استرس زا و پیش‌بینی نشده می‌ایستد، در نظر می‌گیرد. مکتب فکری پویا، که نگرشی ماورای ترمیم ساده بعد از شوک‌ها دارد، در عوض بر هماهنگی مستمر با تغییر و ایجاد فرصت‌های جدید تاکید دارد(ریچتنیر و لوفستن، 2014). در خصوص تاب آوری و جوانب آن تحقیقاتی انجام‌شده است که به برخی از آن‌ها اشاره میشود:

جدول شماره(1) - پیشینه تحقیقات انجام‌شده

پژوهشگر	عنوان	نتیجه
جانسن و همکاران (2021)	تاب آوری در میان افسران پلیس: بررسی نظام‌اند مفاهیم، معیارها و ارزش‌های پیش‌بینی تاب آوری	تاب آوری، سرسختی و سرمایه روان شناختی بیش‌ترین ارتباط را با متغیرهای سلامت جسمی و روانی دارد.
شانی (2020)	تاب آوری سازمانی: پیشینیان، پیامدها و پیامدهای عملی - برای مدیران و رهبران تغییر	روابط معنی‌داری بین سه متغیر پیش بین (سرمایه اجتماعی ، توانمندسازی تیم ، وابستگی متقابل هدف) و تاب آوری سازمانی وجود دارد.
استین برگ و همکاران (2020)	پشتیبانی از تاب آوری برای افزایش نتایج مثبت سلامتی برای افسران پلیس	پشتیبانی از تاب آوری ممکن است شامل موارد زیر باشد: ابزارها، سیاست‌ها، مدلها، چارچوب‌ها، برنامه‌ها و ویژگی‌های سازمانی که به دنبال ارتقاء نتایج مثبت، جسمی/ روانی و کیفیت زندگی در سه سطح تاب آوری هستند: 1) آمادگی، (2) پاسخ و سازگاری، (3) بهبودی و سازگاری.
دوچیک²⁸ (2020)	تاب آوری سازمانی: مفهوم‌سازی مبتنی بر قابلیت	با الهام از مطالعات مبتنی بر فرآیند، سه مرحله تاب آوری متوالی (پیش‌بینی، کنار آمدن و سازگاری) را ارائه می‌دهیم و نمای کلی از توانایی‌های اساسی را ارائه می‌دهیم که در مجموع تاب آوری سازمانی را تشکیل می‌دهند.
پارک و همکاران (2018)	عواقب حوادث آسیب زا بر تاب آوری در میان افسران پلیس کره جنوبی: تجزیه و تحلیل میانجیگری و تعدیل	یافته‌های آن‌ها نشان داد که حوادث آسیب زا نه تنها مستقیم بلکه از طریق عوامل واسطه‌ای مانند مقابله با خود کارآمدی و حمایت اجتماعی بر تاب آوری تأثیر می‌گذارد. این الگوها در گروه سلامت روان پرخطر بیشتر از گروه طبیعی است.
باقری و همکاران (1401)	شناسايي ابعاد تاب آوري مديران مدارس ابتدايي بر اساس تحليل مضمون	ابعاد تاب آوری عبارت‌اند از: سلامت جسماني و رواني، ویژگی‌های شخصيتي سالم، اقدامات و كاركردهاي تاب آورانه، توانایی‌های تاب آورانه، ارزشها و باورهاي مذهبي و معنوي، ویژگی‌های مثبت شغلي، تعاملات مثبت و سازنده با اجزاء نظام آموزشي، تعهد سازماني، مسئله محوري و مديريت تعارض‌ها، چالش پذیری و تبديل آن‌ها به فرصت، كيفيت زندگي كاري، چشم‌انداز و اهداف سازماني، شرايط محيطي مناسب و كمك طلبي و حمايت مناسب سيستم ها
حسینی و بازیار (1397)	تاب آوری سازمانی از منظر کارکنان و مدیران سازمان	فعالیت‌های مدیریت استعداد بر درک استعدادها از تحقق انتظارات نانوشته از سوی سازمان تأثیر گذاشته و موجب تحقق قرارداد روان شناختی آن‌ها می‌شود. تحقق قرارداد روان شناختی بر نگرش و تمایل استعدادها بر تسهیم دانش تأثیر مثبت دارد و تسهیم دانش استعدادها با تاب آوری سازمان رابطه معناداری دارد.
گلستانه و تیموری (1398)	بررسی پیشایندها و پیامدهای مهم تاب آوری معلمان	بين راهبردهای مقابلهای، انگيزش درونی- بيرونی، تنظيم هيجانی، عملکرد خانواده و هوش معنوی با تاب آوری معنی دارد.
بهمنی و همکاران (1397)	اثربخشی آموزش مهارت‌های تاب آوری بر سلامت روان سربازان وظیفه ستاد انتظامی کرمانشاه	مداخله آموزش مهارت‌های تاب آوری در افزایش سلامت روان سربازان در گروه آزمایش تأثیر معنی‌داری دارد. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده می‌توان نتیجه گرفت که برنامه آموزش مهارت‌های تاب آوری موجب افزایش سلامت روان سربازان می‌شود

منبع: نتایج تحقیق

با افزایش تعداد و تنوع چالش‌های پیش روی پلیس، مشخص شده است که حرفه پلیس نیاز به بهبود تاب آوری در بین کارکنان آن دارد (پارک و همکاران، 2018)، پلیس با چالش‌های زیادی چون دشواری و استرس های شغلی، شیفتهای کاری متمادی، خطرات جانی ناشی از مواجه با افراد متخلف در جامعه مواجه هستند که نیازمند سازگاری با این عوامل استرس زا و ارتقاء تاب آوری در مقابل آنان است (سانتاماریا و همکاران، 2018)، با این حال، علی‌رغم پژوهش‌های انجام شده در حوزه تاب آوری پرسنل شاغل در پلیس، پژوهشی که به صورت جامع عوامل تأثیرگذار بر تاب آوری، یافت نشد، از این رو تحقیق حاضر با استفاده از رویکرد کیفی به دنبال شناسایی عوامل موثر تاب آوری پلیس بر اساس نظرات و دیدگاه‌های افراد شاغل در آن است.

روش تحقیق

تحقیق حاضر در قالب پارادایم تفسیری با رویکرد پدیدارشناسی و بر اساس رویکرد کیفی است که برای تحلیل داده‌های به دست آمده، از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. تحلیل مضمون روشی برای شناسایی و تحلیل الگوهای معنای در یک مجموعه داده‌ها است (براون و کلارک، 2006). این روش همانند جعبه‌ابزار توسعه‌یافته‌ای است که در برگیرنده شکل‌های مختلفی از کمی سازی، جستجوی کلمات، تحلیل‌های موردی ناهمگون و دیگر ابزارهای تحلیلی است (گست و همکاران²⁹، 2012). این روش، فراگرفته برای تحلیل داده‌های متنی است، به طوری که داده‌های پراکنده و متنوع را به داده‌های غنی و تفصیلی تبدیل می‌کند (عابد جعفری و همکاران، 1390).

با توجه به رویکرد پدیده شناسی، نمونه گیری به صورت هدفمند انجام شد. در این رویکرد، پژوهشگر، افرادی را انتخاب می کند که در زمینه خاص اطلاعات دارند. فرایند گزینش نمونه ها تا زمان اشباع داده ها ادامه پیدا کرد، اشباع مصاحبه بعد از مصاحبه 12 شروع شد، با این وجود برای اطمینان بیشتر تا مصاحبه 14 ادامه یافت.

نمونه آماری تحقیق حاضر، شامل 14 نفر از مدیران و کارکنان پلیس و نخبگان دانشگاهی در استان آذربایجان شرقی است که اطلاعات و تخصص در زمینه منابع انسانی در پلیس و تاب آوری کارکنان داشتند. نمونه‌گیری به دست آمده با استفاده از روش گلوله برفی بوده و بر اصل اشباع نظری انتخاب شدند که در جدول شماره 1 نشان داده شده است.

جدول شماره(2) - فهرست مصاحبه شوندگان به تفکیک تحصیلات و تخصص

ردیف	تخصص	مدرک تحصیلی	تعداد
1	انتظامی	فوق‌لیسانس	۸
2	روانشناسی	دکتری	۱
3	معارف	فوق‌لیسانس	۱
4	مدیریت	فوق‌لیسانس	۳
5	حقوق	فوق‌لیسانس	۱
	جمع کل		14

ابزار گردآوری دادهها مصاحبههای نیمه ساختار یافته و عمیق بود و تا زمانی ادامه یافت که محققین اساس کردند که دادهها به حد اشباع رسید و داده‌های جدیدی ارائه نشد. در شروع مصاحبه، هدف پژوهش برای مصاحبه شوندگان بیان شد و اهمیت تاب آوری و تعریفی کلی و مبسوط از آن بیان شد، سپس از مصاحبه شوندگان درخواست شد که اطلاعات و نظرات خود را در خصوص ارتقاء تاب آوری کارکنان پلیس بیان کنند. در برخی مواقع نیز سؤالاتی در خصوص عوامل خاص پرسیده می‌شد تا توضیحات مبسوط و روشنی را بیان کنند. همچنین در جهت اعتبارسنجی پژوهشهای کیفی، محققین باید حداقل از دو راهبرد استفاده کنند (کرسول ، 2007). به این منظور محققین از دو راهبرد بازبینی خارجی (انجام مصاحبه با افرادی به جز افراد تعیین‌شده برای مصاحبه به منظور تحلیل و بررسی فرایند پژوهش، خروجی پژوهش و میزان دقت آن) و تکثرگرایی (مصاحبه با افرادی که در سطوح مختلف سازمان دارای مسئولیتهای متفاوت هستند) استفاده کردند.

داده های بدست آمده از مصاحبه ها، با روش کولیزی³⁰ (1992) مورد تحلیلی قرار گرفت. این روش دارای هفت مرحله است: 1. کلیه توصیف های ارائه شده توسط مشارکت کنندگان، برای درک کلی از مطالب ارائه شده مورد مطالعه قرار می گیرد؛ 2. استخراج عبارات مهم؛ 3. فرموله کردن معانی (مرتب کردن عبارات مهم بر اساس موضوع؛ 4. ساماندهی معانی تدوین شده به صورت مضامین؛ 5. توصیف جامع برای مضامین؛ 6. توصیف کامل از پدیده مورد بررسی؛ 7. معتبرسازی نهایی با بازگشت به سوژهها و پرسیدن در مورد یافته ها بدست آمد.

در زیر به برخی از مطالب مصباحبه شوندگان ارائه می شود:

مضمون اصلی 1(ویژگی‌های فردی): یکی از عواملی که موجب ارتقا تاب آوری کارکنان پلیس میشود، ویژگی ها و قابلیت های فردی آنها است که آنها را برای سازگاری و غلبه بر خطر و سختی ها را افزایش می دهد. این افراد نسبت به احساسات، رفتار و افکار خود آگاه هستند و می توانند بر احساساتی نظیر خشم، اضطراب و خستگی را مدیریت کنند. این افراد مسئولیت‌پذیری بوده و نسبت به سازمان خود احساس تعلق می کنند و رفتار حکیمانهای از خود نشان می دهند. همچنین این افراد با شاخصه های تعریف شده در تراز جمهوری اسلامی ایران همخوانی دارد. از سوی دیگر، پلیس به دنبال برقرار امنیت است و این رفتار بدون رفتار مناسب و حکیمانه امکان‌پذیر نیست که بتواند ارتباط مناسبی میان سازمان پلیس و جامعه ایجاد کند و نیز تاب آوری نیازمند کارآمدی در پلیس است که بتواند قابلیتها و تواناییهای خود را در دستیابی به اهداف به اهداف نشان دهد. در نهایت پلیس تاب آور بر رفتار خود کنترل داشته و بتواند در موقعیت های مختلف پایدار بوده یا قابلیت انعطاف داشته باشد.

مضمون اصلی 2 (حمایت سازمانی): با توجه به چالشها و پیچیدگی‌های کار پلیس، یکی از مهم‌ترین عواملی که موجب تاب آوری کارکنان می‌شود، بر اساس مصاحبه‌های انجام شده، حمایت سازمانی است. از آنجا که نیروی انسانی یکی از عوامل حیاتی در موفقیت سازمان محسوب می شود که پشتیببانی از آنها از اهمیت زیادی برخوردار است. آنچه در حمایت سازمانی نیروی انسانی در پلیس به آن نیاز دارد عدالت سازمانی است که بر رفتارهای منصفانه و عادلانه با کارکنان تاکید دارد. زمانی که کارکنان ادراک مناسبی از عدالت داشته باشند، پیامدهای مهمی از لحاظ رفتاری دارند که رضایت شغلی مناسبی داشته باشند. از سوی دیگر، ارتقاء تاب آوری نیازمند توانمندسازی پلیس است تا از آن‌ها بتوانند با بهره‌گیری از توان کارکنان به اهداف تعیین شده دست یابند.

از سوی دیگر، کثرت مأموریت‌های پلیس، نیازمند حمایت قضایی که پلیس بتواند با آرامش، وظایف خود را انجام دهند. یکی دیگر از مواردی که مصاحبه شوندگان بر آن تاکید داشتند، آموزش تاب آوری پرسنل پلیس بود، آموزش آن برای پرسنل پلیس است که بتوانند با تکیه بر قابلیت‌های خود بر مشکلات فائق آیند. اجرای برنامه‌های تاب آوری موجب بهبود سلامت روانی آنان می‌شود. همچنین، با توجه به وظایف پلیس که در مواجهه با مخل امنیت است، استفاده از تجهیزات می باشد که موجب ایمنی و امنیت و آرامش میشود که سازمان آن‌ها را در اختیار نیروی‌های خود قرار می‌دهد.

یکی دیگر از عوامل موثر بر بهبود تاب آوری پلیس حمایت سازمانی، محیط مطلوب در سازمان است که بر ادراک و تجربه اعضای آن دلالت دارد و موجب بهبود تعامل میان کارکنان می شود، هر چقدر این مطلوبیت برای افراد بیشتر باشد، تاب آوری آنان ارتقاء می یابد. در نهایت ویژگی‌های شغلی بر چگونگی انجام فعالیتها دارد که وظایف، تکالیف و ابعاد شغل نشان داده می‌شود و منجر بهبود عملکرد شغلی و در نهایت بهروزی سازمانی می‌گردد، و یکی از اساسیترین عوامل برای تاب آوری پلیس است. در نهایت تعامل سازنده بین کارکنان یک نیاز اساسی و حیاتی برای تحمیل سختی‌ها و فشارهای ناشی از کار است.

مضمون اصلی 3 (حمایت خانواده): بر اساس نتایج حاصل از مصاحبه‌های اکتشافی، از عوامل تأثیرگذار بر بهبود تاب آوری نیروهای شاغل در پلیس، حمایت از سوی خانواده‌ها است که شامل تعادل زندگی شغلی و حرفه‌ای پرسنل و دیگری، انتظارات خانواده از پلیس است. با ایجاد تعادل کار و زندگی، تعارضات در این دو کاهش می یابد از سوی دیگر، موجب تاثیرات مثبت در زندگی نیروی پلیس را به دنبال خواهد داشت، این امر با استفاده از عواملی چون آرامش و صمیت در خانواده، پاسخ دهی عاطفی و اتباط موثر با خانواده امکان پذیری می شود. ایجاد تعادل موجب تاب آوری کارکنان شده و عملکرد افراد را بهبود می بخشد. از سوی دیگر، یکی از دلایل موفقیت پلیس در ایفای وظایف، انتظار و حمایت از سوی خانواده کارکنان است که آرامش روحی را برای آن‌ها ایجاد می‌کند، خانواده پلیس با درک اهمیت وظایف پلیس، با صبر و پایداریی به پشتیبانی از آنان بپردازد.

مضمون اصلی 4 (معنویت در محیط کار): بر اساس دیدگاه مصاحبه کنند، یکی از عواملی که بر تاب آوری در نیروی پلیس موثر است، معنویت به عنوان منبعی پایدار برای پلیس است که می تواند در زمانهای سخت و شرایط حساس یاری رسان پلیس باشد. مشارکت کنندگان اعتقاد داشتند که معنویت در محیط کار شامل روحیه جوانمردی، بردباری و انتقادپذیری، روحیه انقلابی- اسلامی، خودشناسی پلیس است.

داشتن روحیه جوانمردی موجب می‌شود که کارکنان بدون اعتراض، نارضایتی و خرده‌گیری از سازمان، وظایف خود را انجام دهند، از سوی دیگر، کارکنانی که از بردباری و انتقادپذیری برخوردار هستند، به دنبال پیشرفت برای خود هستند، آن‌ها افرادی منعطف بوده و نسبت به اهداف سازمان احساس مسئولیت می‌کنند. همچنین، روحیه جهادی، یعنی کار را برای خدا انجام دادن، کار را وظیفه خود دانستن و همه نیروها را در راه درست به میدان آوردن است (بیانات مقام معظم رهبری).

مضمون اصلی 5 (پایگاه اجتماعی پلیس): بر اساس دیدگاه مصاحبه شوندگان، یکی دیگر از مضامینی که موجب تاب آوری پلیس در برابر شرایط سخت و استرس های ناشی از شغل و مأموریت‌های خود می‌شود، ارزش و احترامی که جامعه به پلیس قائل است، پایگاه اجتماعی آن است که دربرگیرنده منزلت شغلی، منزلت اجتماعی و تعامل اجتماعی است. بر این اساس، پلیس نقش مهمی در جامعه ایفا می کند که منزلت و جایگاه آنها از اقدامات و اعمال آنها نشات می گیرد.

از این رو، اشتغال پایدار برای افسران پلیس از اهمیت زیادی برخوردار است. افسران پلیس با بار کاری زیاد، فشار زیاد و تماس عاطفی با غیرنظامیان مواجه هستند، ساعات کاری طولانی/ نامنظم را تجربه می‌کند، از این رو، نیازمند ارتقاء تاب آوری آنان است، بر اساس نتایج به دست از تحقیق حاضر، تاب آوری هم به عنوان یک متغیر پیش‌بینی کننده و هم به عنوان متغیر فرآیند تعریف می‌شود که موجب بهبود عملکرد شغلی، بهروزی سازمانی و بهبود روابط کارکنان در سازمان می‌شود و عاملی در دستیابی به مأموریتهای آنان است. بنابراین مدل ارتقاء تاب آوری سازمانی در جهت بهبود عملکرد شغلی، بهروزی سازمانی، روابط سالم و انجام مأموریت‌های سازمانی تا بتوانند سازگاری مثبتی با شرایط نامطمئن و استرس‌زای خود داشته باشد. در شکل 1 نشان داده شده است.

شکل شماره(1) - مدل ارتقاء تاب آوری پلیس (یافته‌های تحقیق)

بحث و نتیجه‌گیری

تاب آوری برای کارکنان پلیس از اهمیت اساسی برخوردار است. از این رو، تحقیق حاضر باهدف طراحی مدل ارتقا تاب آوری پلیس انجام شد، بر اساس یافته پژوهش حاضر، 5 مضمون فراگیر ویژگی‌های فردی، حمایت سازمانی، حمایت خانواده، معنویت در محیط کار، پایگاه اجتماعی پلیس شناسایی شد.

ویژگیهای فردی اشاره به مسئولیت‌پذیری، تعلق سازمانی، رفتار حکیمانه، پلیس در تراز جمهوری اسلامی، اصلح و کارآمدی پلیس، خود کنترلی پلیس دارد، این ویژگی‌ها به ظرفیت‌های فردی دلالت دارد که می‌تواند عاملی برای تاب آوری افراد باشد و سازمان نسبت به پرورش و رشد آن‌ها اقدام کند،

مضمون دوم، حمایت‌های سازمانی است که شامل عدالت سازمانی، توانمندسازی پلیس، حمایت قضایی، آموزش‌های تاب آوری، تجهیزات پلیس، محیط سازمانی، ویژگی‌های شغلی و تعامل میان کارکنان است. از سوی دیگر، یکی ا ز مهم‌ترین عواملی که موجب بهبود تاب آوری پلیس و سازگاری آن‌ها با شرایط استرس زا و فشارهای کاری می‌شود، حمایت‌های خانواده است که مضامین سازمان دهنده آن شامل تعادل زندگی شغلی – حرفهای و انتظارات خانواده پلیس است.

با توجه به ویژگی‌های پلیس جمهوری اسلامی ایران که مبتنی بر آموزه‌های انقلابی و اسلامی است، چهارمین مضمون موثر بر ارتقاء تاب آوری پلیس، معنویت در محیط کار است، این مضمون عاملی بر احساس یکپارچگی در کار و درک عمیق از ارزش‌های کاری است (محمدقاسمی و همکاران، 1400). بر اساس تحلیل مصاحبه‌های انجام شده، مضامین سازمان دهنده آن عبارت‌اند از: روحیه جوانمردی، بردباری و انتقادپذیری، روحیه انقلابی- اسلامی، خودشناسی پلیس و تعظیم شعائر و رعایت شئون اسلامی است.

در نهایت پایگاه اجتماعی پلیس در جامعه موجب بهبود تاب آوری آنان می‌شود که شامل منزلت شغلی، منزلت اجتماعی و تعامل اجتماعی است.

پلیس اغلب موظف هستند در طول حرفه خود به موقعیت‌های بسیار استرس زا و بالقوه آسیب زا پاسخ دهند (آندرسون و همکاران، 2015). افزایش تاب آوری در پلیس، تأثیر روانی، عاطفی، رفتاری و معنوی بر پلیس، دارد (پانومارو و هولسوبا³¹، 2009). پلیس تاب آور، دارای سطح بالایی از عواملی چون عزت نفس، حمایت اجتماعی و موجب بهبود عملکرد سازمان می‌شود (پارتی و پیترانتونی³²،2010) و ظرفیت‌هایی بالاتری از خود نشان می‌دهند (هزل و همکاران³³، 2022).

بر اساس نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر، شانی (2020) نشان داد که توانمندسازی، وابستگی متقابل هدف موجب بهبود تاب آوری پلیس می‌شود، نتایج تحقیق استین برگ و همکاران (2020) نشان داد که آمادگی، پاسخ و سازگاری، بهبودی و سازگاری باعث ارتقاء تاب آوری پلیس می‌شود؛ باقری و همکاران (1401) عوامل تأثیرگذار بر تاب آوری را اقدامات و كاركردهاي تاب آورانه، تواناییهاي تاب آورانه، ارزشها و باورهاي مذهبي و معنوي، ویژگی‌های مثبت شغلي، تعاملات مثبت و سازنده با اجزاء نظام آموزشي، تعهد سازماني، مسئله محوري و مديريت تعارض، شرايط محيطي مناسب و كمك طلبي و حمايت مناسب سيستم ها عنوان کرد؛ گلستانه و همکاران (1398) عنوان کردند که انگيزش درونی- بيرونی، تنظيم هيجانی، عملکرد خانواده و هوش معنوی بر تاب آوری کارکنان تأثیر دارد که هم‌راستا با نتایج تحقیق حاضر است. هدف از ارتقاء تاب آوری پلیس اشتغال پذیری پایدار، به ویژه افسران پلیس است. پلیس پس از کار و در حین کار خود نیاز به بهبودی سریع از موقعیت‌های استرس زا دارند تا منابع خود را بازیابی و ارتقاء دهند. بر این اساس، با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر، پیشنهادهای زیر ارائه می‌شود:

از آنجایی که هر فردی دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است، نیازمند شناخت نقاط قوت و ضعف است که بتوان میزان مسئولیت‌پذیری افسران پلیس را سنجید و نیز میزان تعلق سازمانی آن‌ها را مورد ارزیابی قرارداد تا نسبت به مأموریت‌های خود رفتاری حکیمانه و کارآمد از خود نشان دهند، همچنین با شناخت نقاط ضعف و قوت، نسبت به اصلاح نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت اقدام کرد؛ همچنین برداشت کارکنان از توجه سازمان نسبت به تلاش، سلامتی و آسایش آن‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد، بر این اساس، رعایت عدالت در سازمان، حمایت از سوی مقامات قضایی و آموزش تاب و نیز در اختیار قرار دادن تجهیزات برای پرسنل پلیس از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

با توجه به مضمون حمایت خانواده، در نظام خانواده عناصری وجود دارد که موجب رشد و شخصیت افراد می‌شود، ایجاد محیطی آرام و امن برای پرسنل پلیس و همچنین آرامش روحی به آن‌ها از سوی خانواده موجب ارتقاء سازگاری و افزایش تاب آوری می‌شود. از سوی دیگر، درک متقابل و صبر و پایداری خانواده‌ها عاملی بر بهبود انجام وظایف توسط پلیس خواهد شد.

محیط کار معنوی یکی از عوامل اساسی در ارتقاء تاب آوری است، حمایت و پشتیبانی همکاران از یکدیگر، همچنین با توجه به مشی پلیس انقلابی اسلامی، توجه به ارزش‌ها و هنجارهای انقلابی- اسلامی موجب ارتقاء تاب آوری می‌شود، بهبود روحیه عمل مخلصانه و صداقت کاری پلیس اثر مثبتی بر تاب آوری آنان خواهد داشت. در نهایت گروه‌های همیاری، استفاده از پلیس افتخاری و مشارکت گرو های رسمی و غیررسمی می‌تواند با پلیس همکاری داشته باشند که می‌تواند عاملی برای ارتقاء صبر و تحمل پلیس باشد.

منابع

- آب روشن، حسن؛ شیخ الاسلامی، راضیه. (1398). نقش واسطهای جهتگیری مذهبی در رابطه با نیاز به شناخت و تاب آوری. فصلنامه روانشناسی و دین، 3(47)، 101-119.

- ادياني، سيد عليرضا. (1398). تبيين مولفههاي پليس در تراز انقلاب اسلامي. بصيرت و تربيت اسلامي. 16(3)، 9-39.

- باقری، مهدی؛ صادقی، مسعود؛ ابوالقاسمی، محمود؛ فضل الهی قمشی، سیف اله. (1401). شناسایی ابعاد تاب آوری مدیران مدارس ابتدایی بر اساس تحلیل مضمون. فصلنامه مطالعات رفتاری در مدیریت. 12(28)، 1-17.

- بهزادپور، سمانه؛ مطهري، زهراسادات؛ وكيلي، مريم؛ سهرابي، فرامرز. (1394). تاثير آموزش تاب آوري بر افزايش بهزيستي روان شناختي زنان نابارور. مجله علمي دانشگاه علوم پزشكي ايلام، 23(5)، 131-142.

- بهمني، بهمن؛ جوادي، محمدحسين؛ خليل زاده، نوراله؛ مهربان، شفيق. (1397). اثربخشي آموزش مهارت هاي تاب آوري بر سلامت روان سربازان. روانشناسي و روانپزشكي شناخت، 5(4)، 78-86.

- ترک زاده، جعفر؛ راضی، الهام. (1396). تأملی بر معنویت محیط کاری از منظر رویکرد اسلامی و غربی: کاربرد در رفتار سازمانی. فصلنامه اسلام و مدیریت، 11(11)، 149-174.

- خوشبخت، حسین؛ دارابی، شهرداد؛ میرخلیلی، سید محمود. (1399) امنیت در مدل اقتدارگرای فراگیر سیاست جنایی. مطالعات بین المللی پلیس. 11(43). 91-116.

- حاجی اسمعیلی، اعظم؛ علی پور، احمد؛ کاکو جویباری. (1392). مقایسه سلامت روان، کیفیت زندگی، رضایت زناشویی و تاب آوری والدین دانش آموزان نابینا و ناشنوا در شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور تهران.

- حسینی، ابوالحسن؛ جعفری بازیار. (1398). تاب آوری سازمانی از منظر کارکنان و مدیران سازمان. مطالعات مدیریت(بهبود و تحول)، 28(91)، 9-30.

- رجبی فرجاد؛ حاجیه؛ چهری، یزدان. (1399). فراتحلیل تعاملات پلیس در پیشگیری از جرایم. دانش انتظامی، 23(2)، 1-36.

- رحمتي، داريوش. (1389). توانمندسازي پليس زن در تصميم گيري با رويکرد راهبردي. فصلنامه پلیس زن، 4(13)، 39-62.

- رعنایی کردشولی، حبیب اله؛ شکر، عبدالعلی؛ پور مولا، سید محمد هاشم؛ شهیدیان، زهرا سادات(1392) تبیین رفتار شهروندی سازمانی مبتنی بر آموزه های اسلامی. مدیریت اسلامی، 21(1)، 45-82.

- سادات پورنسایی، غزل؛ ربیعی، فاطمه؛ نیک اخلاق، مهناز؛ صریحی، نفیسه؛ عالیان، پیام. (1394). رابطه سلامت روان و کیفیت خواب در بین کارکنان سازمان آتش نشانی استان گیلان. فصلنامه روانشناسی تحلیلی شناختی، 6(22)، 33-40.

- سلیمی، اکبر؛ نوروزی، بهرام (1395). بررسی دلایل کارآمدی پلیس فرودگاه در کاهش حمل موادمخدر توسط زائران ایرانی به کشور عربستان. فصلنامه مطالعات مبارزه با مواد مخدر، 8(28)، 27-44.

- سوري، احمد؛ كرمي، ذبيح اله. (1393). بررسي رابطه ابعاد مسووليت پذيري با عملکرد فرماندهان کوپ استان اردبيل. پژوهشهاي مديريت انتظامي (مطالعات مديريت انتظامي)، 9(4)، 623-645.

- شجاعي، ستاره؛ به پژوه، احمد؛ شكوهي،‌ يكتا؛ محسن؛ غباري، باقر. (1391). پيش بيني نشانه هاي سلامت رواني بر اساس تاب آوري در خواهران و برادران نوجوان دانش آموزان با کم تواني ذهني شهر شيراز در سال تحصيلي 91-1390. فصلنامه روانشناسي افراد استثنايي، 2(6)، 21-46.

- صائبی، محمد؛ حاجی لو، وحید. (1396). بهسازی رفتارهای شهروندی سازمانی با ایجاد محیط سازمانی مطلوب. فصلنامه مدیریت توسعه و تحول. ویژه نامه. 41-51.

- ضربی، سودا؛ امیرکبیری، علیرضا؛ ربیعی مندجین. (1400). طراحی و تبیین مدل عدالت سازمانی با رویکرد ارزش های اسلامی درسازمان آموزش و پرورش ایران. مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 6(2)، 31-54.

- عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ شیخ زاده، محمد. (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، 5(2)، 151-198.

- عامری، مهدی؛ عسگری خانقاه، اصغر. (1387). گذری بر فرهنگ رفتار پلیس با مردم، پژوهشی مردم شناختی در شهرستان گرمسار (مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد). 3(1)، 143-152.

- عرب کلمری، محبوبه؛ طهماسبی روشن، ندا؛ تقی زاده گنجی، علی‌اکبر؛ علیگلی فیروزجایی، فاطمه. (1400). تأثیر مدیریت منابع انسانی پایدار بر شهرت سازمانی: نقش میانجی نوآوری سازمانی. مدیریت منابع انسانی پایدار. 3(5)، 1-15.

- درویشی، صیاد. (1400). شناسایی و اولویت بندی عوامل آسیب پذیری کارکنان در عملیات پلیس و ارائه راهکارهای پیشگیرانه. پژوهشهای دانش انتظامی، 23(2)، 127-155.

- علی زاده، ابراهیم؛ رضایی، علی محمد. (1384). بررسی منزلت اجتماعی پلیس و تعیین عوامل تاثیر گذار بر آن (طرح تحقیقاتی). تهران. مرکز مطالعات و تحقیقات آموزش و نیروی انسانی ناجا.

- کلاکی، حسن؛ دوستدار، رضا. (1388). بررسی منزلت شغلی و اجتماعی پلیس ایران و عوامل موثر بر آن. فصلنامه پژوهش های مدیریت انتظامی. 4(2)، 251-229.

- کیانژاد ادورای، نسرین؛ قمری، محمد؛ فتحی اقدم، قربان. (1392). رابطه هوش معنوی و تاب آوری با کیفیت زندگی معلمان، ششمین همایش بین المللی روانشانسی کودک و نوجوان، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز.

- گلستانه، سیدموسی؛ تیموری، اسفندیار. (1398). بررسی برخی از پیشایندها و پیامدهای مهم تاب آوری معلّمان. فصلنامه دستاوردهای روانشناختی (علوم تربیتی و روانشناسی). 26(1). 169-190.

- محمدقاسمی، حسین؛ شجاعی، سامره؛ گرجی، محمد باقر (1400). سطح بندی مولفه های شایستگی مدیران منابع انسانی، مبتنی بر معنویت در محیط کار. فصلنامه مطالعات راهبردی در صنعت نفت و انرژی، 13(49)، 45-68.

- میلانی فر، بهروز (1388)، بهداشت روانی، چاپ دهم، انتشارات قومس. تهران.

- مشهدی، ریحانه؛ عرب، علی؛ جناآبادی، حسین. (1401). تاثیر آموزش مثبت نگری گروهی بر کفایت اجتماعی و تاب آوری تحصیلی دانش آموزان دختر مقطه متوسطه. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 16(1)، 113-134.

- نجارشمس، فاطمه؛ پورعزت، علی اصغر؛ امیری، مجتبی، معصومی، جمشید. (1400). خط مشی گذاری برای توسعه سرمایه انسانی تاب آور در مواجهه با بحران. فصلنامه پژوهش های مدیریت عمومی. 14(51)، 5-34.

- Aburn, G., Gott, M., Hoare, K. (2016). What is resilience? An Integrative Review of the empirical literature. J Adv Nurs,72(5), 980-1000.

- Andersen, J. P., Papazoglou, K., Koskelainen, M., Nyman, M., Gustafsberg, H., & Arnetz, B. B.(2015). Applying resilience promotion training among special forces police officers. SAGE Open, 5(2), 20-38.

- Andersen, J, P., Gustafsberg, H. (2016)A Training Method to Improve Police Use of Force Decision Making: A Randomized Controlled Trial. SAGE Open, x(xx), 1-13.

- Bar-Haim, A.(2007).Rethinking organizational commitment in relation to perceived organizational power and perceived employment alternatives. International Journal of Cross-cultural Management, 7(2), 203-217.

- Berger, W., Coutinho, E., Ivan, F.(2012). Rescuers at Risk: A Systematic Review and Meta-regression Analysis of the Worldwide Current Prevalence and Correlates of PTSD in Rescue Workers.

- Braun, V., Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3 (2), 77-101.

- Creswell, J. W (2007). Designing and conducting mixed method research. Thousand Oaks, CA: Sage.

- Charney, D. S. (2004). Psychobiological mechanisms of resilience and vulnerability: implications for successful adaptation to extreme stress. Am J Psychiatry, 161(2), 195-216.

- Duchek, S. (2020). Organizational resilience: a capability-based conceptualization. Business Research, 13(1), 215–246.

- Fletcher, D, & Sarkar, M, (2013(, Psychological resilience: A review and critique of definitions, concepts, and theory, European Psychologist, v. 18, p. 12-23.

- Guest, G., MacQueen, K. M., Namey, E. E. (2012). Applied thematic analysis, Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.

- Hadden, B. W., Knee, C. R. (2018). Finding meaning in us: The role of meaning in life in romantic relationships. The Journal of Positive Psychology, 13(3), 226–239.

- Hezel, D., Rapp, A, M., Wheaton, M. G., Kayser, R. R., Rose, S. V., Messner, R. M., Simpson, H. B. (2022). Resilience predicts positive mental health outcomes during the COVID-19 pandemic in New Yorkers with and without obsessive-compulsive disorder. J Psychiatr Res, 150(1), 150-172.

- Hollnagel, E., Hollnagel, D. (2006). Resilience Engineering: Concepts and Precepts. file:///C:/Users/ayhan/Downloads/RETOC_Preface.pdf.

- Kaushal, R., Kwantes, C. T. (2006). The role of culture and personality in choice of conflict management strategy. International Journal of Intercultural Relations, 30(5), 579–603.

- Kwiatkowskia,Ch. C., Manningd, C. E., Eagled,A. L., Robisonc, A. J. (2020).The neurobiology of police health, resilience, and wellness. Power, https://doi.org/10.1016/B978-0-12-817872-0.00006-9.

- Levy, E. G., Bonanno, A. O., Shapiro, R. (2016). Emotion Regulatory Flexibility Sheds Light on the Elusive Relationship Between Repeated Traumatic Exposure and Posttraumatic Stress Disorder Symptoms. Clinical Psychological Science, 4(1), 1-13.

- McCanlies, E. C., Gu, J. K., Andrew, M. E., Violanti, J. M. (2018). The effect of social support, gratitude, resilience and satisfaction with life on depressive symptoms among police officers following Hurricane Katrina. Int J Soc Psychiatry,64(1), 63-72.

- Marmar CR, McCaslin SE, Metzler TJ, Best S, Weiss DS, Fagan J, Liberman A, Pole N, Otte C, Yehuda R, Mohr D, Neylan T (2006) Predictors of posttraumatic stress in police and other first responders. Blackwell, Oxford, 1–18.

- Paton D., Smith, L., Violanti, J. M., (2000), "Disaster response: risk, vulnerability and resilience". Disaster Prevention and Management, 9 (3), 173–180.

- Paton D, Violanti JM, Johnston P. Burke, K. J., Clarke, J., Keenan, D. (2008). The stress shield: A model of Police Resiliency. International Journal of Emergency Mental Health 1(2): 1–13.

- Panisoara, G., Serban, M. (2012). Marital Status and Work-Life Balance. Procedia - Social and Behavioral Sciences 78 ( 2013 ) 21 – 25.

- Park, O.B., Im, H. and (2018), "The consequences of traumatic events on resilience among South Korean police officers: Mediation and moderation analyses", Policing: An International Journal, Vol. 41 No. 1, pp. 144-158.

- Pérez, P., Cervellón, P., Vazquez, C. (2011). Post-traumatic factors and resilience: The role of shelter management and survivors' attitudes after the earthquakes in El Salvador. Journal of Community & Applied Social Psychology 15(5):368 – 382.

- Ponomarov, S.Y. Holcomb, M.C. (2009), Understanding the concept of supply chain resilience", The International Journal of Logistics Management, 20(1), 124-143.

- Prati, G., Pietrantoni, L. (2009). Optimism, social support, and coping strategies as factors contributing to posttraumatic growth: A meta-analysis. Journal of Loss and Trauma, 14(5), 364–388.

- Ran Bhamra, Samir Dani & Kevin Burnard. (2011), "Resilience: the Concept, a Literature Review and Future Directions", Int. J. Production Research, 49 (18), pp. 5375-93

- Shani, O. (2020), "Organizational Resilience: Antecedents, Consequences, and Practical Implications – for Managers and Change Leaders * ", Noumair, D.A. and (Rami) Shani, A.B. (Ed.) Research in Organizational Change and Development (Research in Organizational Change and Development, Vol. 28), Emerald Publishing Limited, pp. 127-158. https://doi.org/10.1108.

- Stanley, I. H., Hom, H., Na, C. (2016). A systematic review of suicidal thoughts and behaviors among police officers, firefighters, EMTs, and paramedics. Clin Psychol Rev, 44(1), 25-44.

- Steenbeek ,A.; Giacomantonio, CH.; Brooks, A.; Holmvall, Camilla.; Yu, Z.(2020) Resilience support to enhance positive health outcomes for police officers in five Anglosphere nations: a scoping review protocol. BMJ Open 2020;10:e038895. doi:10.1136/bmjopen-2020-038895.

- Talubo, J, P., Morse, S., Saroj, D. (2022). Whose resilience matters? A socio-ecological systems approach to defining and assessing disaster resilience for small islands. Environmental Challenges (2022), doi: https://doi.org/10.1016/j.envc.2022.100511.

- Wagnild, G., & Young, H. (1993). Development and Psychometric Evaluation of Resilience Scale. Journal of Nursing Measurement, 1, 165-178.

- XIAO, H.; CAO, L(2017) Organizational Resilience: The Theoretical Model and Research Implication Lei, Huan. ITM Web of Conferences . 12, 04021 (2017).

[1] - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت دولتی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.

[2] - استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران. (نویسنده مسئول)

abbas.sangi@bonabiau.ac.ir

[3] - استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.

[4] - استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.

[5] - استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.

[6] - XIAO & CAO

[7] - Kwiatkowskia et al

[8] - park et al

[9] - Stanley et al

[10] -Berger et al

[11] -Levy-Gigi et al

[12] -Marmar et al

[13] - Pérez et al

[14] -Paton et al

[15] -Wagnild & Young

[16] -Prati & Pietrantoni

[17] -McCanlies et al

[18] -Aburn et al

[19] - McCanlies et al

[20] - van der Velden et al

[21] -Paton et al

[22] - Talubo et al

[23] -Rocha et al

[24] - Charney

[25] - Andersen & Gustafsberg

[26] - Hollnagel & Woods

[27] - Hadden & Knee

[28] -Duchek

[29] -Guest et al

[30] - Collaizi

[31] - Ponomarov & Holcomb

[32] -Prati & Pietrantoni

[33] -Hezel et al

اشتراک گذاری

آدرس مقاله

بررسی عوامل موثر بر تاب آوری کارکنان پلیس: با تاکید بر ارائه مدل مفهومی