بررسی رابطه شاخص قیمت سهام با قیمت نفت و نرخ ارز در کشورهای عضو اوپک
محورهای موضوعی :الهام نوبهار 1 * , سیما نصیب پرست 2
1 - دانشیار گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز، تبريز،
2 - دکتری اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز
کلید واژه: واژگان کلیدی: شاخص قیمت سهام, نرخ ارز, قیمت نفت, کشورهای عضو اوپک, علیت دومیترسکو-هورلین.,
چکیده مقاله :
چكيده یکی از مهم¬ترین بخش¬های اقتصادی که رونق و سلامت آن نقش به¬سزایی در دستیابی به توسعه پایدار دارد، بازار سرمایه است. بورس اوراق بهادار یکی از نمونه¬های بارز بازارهای سرمایه می-باشد که شناخت ماهیت آن و ارتباطات متقابل آن با سایر بازارها همواره مورد توجه محققان و اقتصاددانان مالی بوده است. با توجه به اهمیت ویژه بورس اوراق بهادار در اقتصاد کشورها، می-توان انتظار داشت که این بازار ارتباط دوسویه¬ای با سایر بازارها از جمله بازار ارز و بازار نفت داشته باشد. بنابراین با توجه به اهمیت بازار سهام از یک سو و کنش و واکنش¬های این بازار با سایر بازارها از سوی دیگر، هدف اصلی مطالعه حاضر بررسی رابطه بین شاخص قیمت سهام با نرخ ارز و قیمت نفت در کشورهای عضو اوپک در دوره زمانی 2009 تا 2021 است. در این راستا با استفاده از رویکرد علّیت دومیترسکو-هورلین (2012) روابط بین متغیرهای تحقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از بررسی¬ها حاکی از آن است که یک رابطه علی یک طرفه از نرخ ارز به شاخص قیمت سهام وجود دارد. بدین صورت که نرخ ارز بر شاخص قیمت سهام تأثیر دارد، اما شاخص قیمت سهام بر نرخ ارز تأثیر ندارد. علاوه بر این، رابطه علی بین شاخص قیمت سهام و قیمت نفت یک طرفه از سمت شاخص قیمت سهام به قیمت نفت می¬باشد. بدین معنی که شاخص قیمت سهام بر قیمت نفت اثر دارد، اما قیمت نفت بر شاخص قیمت سهام تأثیر نمی¬گذارد. همچنین بین قیمت نفت و نرخ ارز یک رابطه علّی دو طرفه وجود دارد.
Elham Nobahar Sima Nasib parast Abstract One of the most important economic sectors that plays a significant role in achieving sustainable development is the capital market. Stock market is one of the most important examples of capital markets and its nature and interrelationship with other markets have always been of interest to researchers and financial economists. Accordingly, it can be expected that this market has a two-way relationship with other markets, including exchange market and oil market. Therefore, considering the importance of the stock market on the one hand and its interrelationship with other markets such as exchange market and oil market on the other hand, the present study aims to examine the causal relationships between stock index with exchange rate and oil price in OPEC countries during the period of 2009-2021 applying Dumitrescu-Hurlin causality approach (2012). The results of this study indicate that there is a one-way causal relationship from the exchange rate to the stock index. Thus, the exchange rate has an effect on the stock index, but the stock index does not affect the exchange rate. In addition, the causal relationship between stock index and oil price is one-way from stock index to oil price. This means that the oil price does not affect stock index, but stock index has an effect on oil price. Also, there is a two-way causal relationship between oil price and exchange rate.
آذربایجانی، کریم، مبینی دهکردی، مصطفی، و کمالیان، علیرضا (1396). تحلیل اثرات نامتقارن نرخ ارز بر شاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادار تهران: رهیافت NARDL. اقتصاد و الگوسازی، سال هشتم، شماره 32، 91-59.
ابونوری، اسمعیل، و عبداللهی، محمدرضا (1391). ارزیابی پویایی¬های رابطه بین نرخ ارز و شاخص سهام بورس تهران با استفاده از مدل گارچ دو متغیره. پژوهشنامه بازرگانی، شماره 65، 86-65.
امامی میبدی، علی، بغزیان، آلبرت، قاسمی¬نژاد، و سیده کبری (1401). بررسی همگرایی و رابطه علی بین نرخ ارز و قیمت نفتو قیمت گاز در بازارهای منطقه¬ای. مطالعات اقتصاد انرژی، سال هجدهم، شماره 73، 96-55.
امین خرازیان، نسیم، آل عمران، رؤیا، برادران حسن¬زاده، رسول، و فرهنگ، امیرعلی (1401). رابطه قیمت نفت و شاخص بازار سهام ایران (تأکید بر نااطمینانی سیاسی و پاندکی کرونا). مدلسازی اقتصادی، دوره 16، شماره 58، 49-37.
ترکی، لیلا، نوشادی، احسان، و رضای، احمدعلی (1395). بررسی تأثیر شاخص قیمت سهام بر نرخ ارز در بازارهای کشورهای منتخب عضو گروه D-8: رهیافت رگرسیون کوانتیل. اقتصاد مقداری، دوره 13، شماره 2، 19-1.
ثقفی، علی و قنبریان، رضا (1394). بررسی رابطه پویای قیمت نفت و شاخص¬های بازار سرمایه در ایران. تحقیقات مدلسازی اقتصادی، شماره 20، 216-193.
حیدری، حسن و بشیری، سحر (1390). بررسی رابطه بین نااطمینانی نرخ واقعی ارزو شاخص قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران: مشاهداتی بر پایه مدل VAR-GARCH. تحقیقات مدلسازی اقتصادی، شماره 9، 92-71.
خلیل¬نژاد، زهرا، اسلاملوئیان،کریم، هادیان، ابراهیم، و دهقان شبانی، زهرا (1399). تأثیر ریزش قیمت نفت بر کشورهای عمده صادرکننده نفت از طریق کانال¬های تجاری و مالی: یک الگوی خودهمبسته برداری جهانی. مطالعات اقتصاد انرژی، شماره 66، دوره 16، 29-1.
سلیمی¬فر، مصطفی، فلاحی، محمدعلی، و میرهاشمی، سیدمحمد (1394). بررسی آثار نامتقارن شوک-های قیمت نفت بر شاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادار ایران. اقتصاد پولی، سال 22، شماره 9، 56-29.
شاکری، عباس، محمدی، تیمور، و جعفری، محمد (1398) تأثیر نوسانات بازارهای مالی جهانی بر بازار نفت با تأکید بر بحران مالی 2008. پژوهشنامه اقتصادی، سال 19، شماره 74، 38-1.
شبان، مهدی، نخعی، حبیب¬اله، طالب¬نیا، قدرت¬الله، بشیری منش، نازنین (1400). طراحی الگوی غیرخطی سرایت¬پذیری شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران از بازار دارایی¬های فیزیکی (کاربردی از مدل شبکه عصبی مصنوعی NARX). مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، شماره 46. 494-476.
طاهری، حامد، و صارم صفاری، میلاد (1390). بررسی رابطه بین نرخ ارز و شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران: با استفاده از رویکرد ARDL. روند پژوهش¬های اقتصادی، سال نوزدهم، شماره 60، 80-63.
فطرس، محمدحسن، و هوشیدری، مریم (1395). بررسی تأثیر نوسانات قیمت نفت خام بر نوسانات بازدهی بورس اوراق بهادار تهران رویکرد GARCH چندمتغیره. اقتصاد انرژی ایران، سال پنجم، شماره 18، 177-147.
فطرس، محمدحسن، و هوشیدری، مریم (1397). ارتبطا¬های پویا بین قیمت نفت، قیمت طلا و نرخ ارز با شاخص سهام بورس اوراق بهادار تهران. مطالعات اقتصاد انرژی، سال چهاردهم، شماره 58، 116-89.
محرابیان، آزاده، و چلنگی، ایلناز (1393). اثر نرخ ارز و نوسانات آن بر شاخص قیمت سهام در ایران. اقتصاد کاربردی، سال چهارم، 78-65.
نوبهار، الهام و صادقی، ندا (1403). بررسی رابطه انرژی‌های تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر با رشد اقتصادی در کشورهای گروه D8 و G7 ، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 14(55)، 128-111.
Adler, M., Dumas, B. (1984). Exposure to Currency Risk: Definition and Measurement. Financial Management, Vol. 13, 41-50.
Basher, S. A., Haug A. A. and Sadorsky, P. (2012). Oil Prices, Exchange Rates and Emerging Stock Markets. Energy Economics, Vol. 34, 227–240.
Bildirici, M. E., Salman, M., and Ersin, O. O. (2022). Nonlinear Contagion and Causality Nexus between Oil, Gold, VIX Investor Sentiment, Exchange Rate and Stock Market Returns: The MS-GARCH Copula Causality Method. Mathematics, 10 (21), 4035. https://doi.org/10.3390/math10214035.
Bloomberg, S. B. and Harris, E. S. (1995). The Commodity-consumer Price Connection: Fact or Fable? Federal Reserve Board of New York, Economic Policy Review, 21–38.
Bouri, E., Jain, A., Biswal, P. C., & Roubaud, D. (2017). Cointegration and nonlinear causality amongst gold, oil, and the Indian stock market: Evidence from implied volatility indices. Resources Policy, 52, 201-206.
Chen, Sh., and Chen, H. (2007). Oil Prices and Real Exchange Rates. Energy Economics, vol. 29 (3), 390-404.
Coudert, V., Mignon, V., and Penot A. (2007). Oil Price and the Dollar. Energy Studies Review, Vol. 15, No. 2, 18-1.
Dimitrova, D. (2005). The Relationship between Exchange Rates and Stock Prices: Studied in a Multivariate Model. Journal of Issues in Political Economy, Vol. 14. http://www.elon.edu/e-web/students/ipe/default.xhtml.
Dornbusch, R. and Fischer, S. (1980). Exchange Rates and Current Account. American Economic Review, Vol. 70, 960–971.
Dumitrescu, E., and Hurlin, C. (2012). Testing for Granger Non-Causality in Heterogeneous Panels. Economic Modelling, Vol. 29 (4), 1450-1460.
Filis, G., Degiannakis, S., and Floros, Ch. (2011). Dynamic Correlation between Stock Market and Oil Prices: The Case of Oil-Importing and Oil-Exporting Countries. International Review of Financial Analysis, Vol. 20, 152-164.
Fisher, I. (1930). The Theory of Interest. New York: Macmillan.
Frankel, J. A. (1993). Monetary and Portfolio-balance Models of the Determination of Exchange FRates. J. A. Frankel, ed., On Exchange Rates (Cambridge: MIT Press), 95–116.
Ghosh, S., and Kanjilal, K. (2016). Co-movement of International Crude Oil Price and Indian Stock Market: Evidences from Nonlinear Cointegration Tests. Energy Economics, Vol. 53, 111-117.
Golub, S. (1983). Oil Price and Exchange Rate. The Economic Journal, Vol. 93 (371), 576-593.
Huang, R. D., Masulis, R. W., and Stoll, H. R. (1996). Energy Shocks and Financial Markets. Journal of Futures Markets, Vol. 16, 1-27.
Jain, A. and Bisal, P. C. (2016). Dynamic linkages among oil price, gold price, exchange rate, and stock market in India. Resources Policy, Vol. 49, issue C, 179-185.
Jammazi, R., Ferrer, R., Jareno, F., and Shahzad, J. (2017). Time-Varying Causality between Crude Oil and Stock Markets: What Can We Learn from a Multiscale Perspective? International Review of Economics & Finance, Vol. 49, 453-483. DOI:10.1016/j.iref.2017.03.007
Jiang, Z., and Yoon, S. M. (2020). Dynamic Co-Movement between Oil and Stock Markets in Oil-Importing and Oil-Exporting Countries: Two Types of Wavelet Analysis. Energy Economics, Vol. 90, 104835.
Kar, M., Nazlıoğlu, Ş., & Ağır, H. (2011). Financial development and economic growth nexus in the MENA countries: Bootstrap panel granger causality analysis. Economic modelling, 28(1-2), 685-693.
Krugman, P. (1983). Oil Shocks and Exchange Rate Dynamics, Frankel ed., Exchange Rates and International Macroeconomics, (Chicago: University of Chicago Press), 259–284.
Lopez, L., & Weber, S. (2017). Testing for Granger causality in panel data. Stata Journal, 17(4), 972-984.
Miller, I., and Ratti, R. A. (2009). Crude Oil and Stock Markets: Stability, Instability, and Bubbles. Energy Economics. Vol. 31, 559–568.
Mugaloglu, E, Yavuz Polat, A., Tekin, H., and Dogan, A. (2021). Oil Price Shocks during the Covid-19 Pandemic: Evidence from United Kingdom Energy Stocks. COVID-19 and Energy, Vol. 2. Issue 1.
Narayan, P. K., and Sharma, S. S. (2011). New evidence on oil price and firm returns, Journal of Banking & Finance, 35(12), 3253-3262.
Park, J., and Ratti, R. A. (2008). Oil Price Shocks and Stock Markets in the US and 13 European Countries. Energy Economics, Vol. 30, pp. 2587-2608.
Paytakhti Oskooe, S. A. (2012). Oil Price Shocks and Stock Market in Oil-Exporting Countries: Evidence from Iran Stock Market Opec. OPEC Energy Review, 36(4), 396-412.
Pesaran, M.H. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels. Cambridge Working Papers in Economics, No. 0435.
Pesaran, M. H. (2006). Estimation and Inference in Large Heterogeneous Panel with a Multifactor Error Structure. Econometrica, Vol. 74, Issue. 4, 967-1012.
Pesaran, M. H. and Yamagata, T. (2008). Testing Slope Homogeneity in Large Panels, Journal of Econometrics. Vol. 142, Issue 1, 50-93.
Sadorsky, P. (1999). Oil Shocks and Stock Markets Activity. Energy Economics, Vol. 21, 449-469.
Shigeki, O. (2014). Causality relationship among oil price, stock index and exchange rate: Evidence from Russia. Acta Slavica Iaponica, (35), 87-107.
Soenen, L. A., & Hennigar, E. S. (1988). An analysis of exchange-rates and stock-prices-the united-states experience between 1980 and 1986. Akron business and economic review, 19(4), 7-16.
Toda, H. Y., and Yamamoto, T. (1995). Statistical Inference in Vector Auto-Regressions with Possibly Integrated process. Journal of Econometrics, Vol. 66, 225-250.
Williams, B. J. (1938). The Theory of Investment Value. Cambridge: Harvard University Press.
Xu, B. (2015). Oil Prices and UK Industry-Level Stock Returns. Applied Economics, Vol. 47, no. 25, 2608- 2627.
Zhu, H. M., Li, S. F., and Yu, K. (2011). Crude Oil Shocks and Stock Markets: A Panel Threshold Cointegration Approach. Energy Economics, Vol. 33, 987-994.