The Relation between Rural Woman 's Trust in MENARID Projects and their Participation in Future Empowerment Projects: Experience of Kermashah Province
Subject Areas :
1 -
2 -
Keywords: Keywords: Trust, Women's Participation, Future Empowerment Projects, MENARID,
Abstract :
Previous experience in development project and trust their building has always played a major role in local people's participation in future rural development projects. Nevertheless, planners and policy makers often neglect such experiences and implement development programs in areas with negative experience. Therefore, the purpose of this investigation was to test the hypothesis of a significant relationship between rural woman's trust in MENARID projects and their participation in future empowerment projects in Kermanshah Provinc. For this purpose, a descriptive cross-sectional descriptive survey method was used and information was collected using a researcher-made questionnaire. The study population was women involved in the Menarid Project (N = 270), 160 of whom were studied using simple random sampling. In this study, simple linear regression coefficient using SPSS statistical software was used to analyze the data. According to the findings, the Menarid project has been able to build moderate to high trust in rural women. The results of Pearson correlation between the two variables of trust and participation indicate that the two variables have a positive and significant correlation and 54% of the changes in the dependent variable of participation in future empowerment projects are explained by trust in previous projects. Finally, suggestions were made to planners and officials.
منابع
- ازکیا، م. و حسنی¬راد، ک. (1388). نقش اعتماد اجتماعی در مشارکت مردم در پروژه¬های توسعه روستایی. پژوهش نامه علوم اجتماعی، 3(1):7 – 27 .
- ازکیا، م. و غفاری، غ. (1380). رابطه بین انسجام اجتماعی و مشارکت اجتماعی سازمان یافته در مناطق روستایی مطالعه موردی در شهرستان کاشان. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، 9(36): 175 – 206 .
- اسحاقی، س. ر.، رضائی، ر.، حجازی، س. ی.، شیری، ن. و قدیمی، س. ع. (1392). تجزیه و تحلیل عوامل موثر بر مشارکت مردم روستایی در پروژه های حفاظت از منابع طبیعی. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 44(3): 463 – 471 .
- حسن نژاد ، م.، کهنسال، م. ر. و قربانی، م. (1390) .عوامل موثر بر مشارکت مردم روستاها در گروه های توسعه روستایی: مطالعه موردی پروژه ترسیب کربن در استان خراسان جنوبی ایران. فصلنامه روستا و توسعه، 14(2): 73 – 91 .
- حشمتی ، م.، پرویزی، ی.، قیطوری، م.، صانعی، م.، شادفر، ص. و گودرزی، م. (1398). ارزیابی پروژههای اجرا شده آبخیزداری از دیدگاه روستاییان در حوضه رزین استان کرمانشاه. نشریه علمي-پژوهشي مهندسي و مدیریت آبخیز، 11(1): 101 – 111 .
- حیدری، ف. (1397). نقش و مشارکت زن در توسعه پایدار. پژوهش نامه حقوق بشری، (11): 99 – 116 .
- رجبی فرجاد، ح.، دانش فرد، ک.، مظاهری، م. م. و شیروانی، ع. (1393). نقش اعتماد عمومی در توسعه مشارکت شهروندان. مجله مطالعات منابع انسانی،4(4): 23 – 46 .
- رئیسی مبارکه، س. ( 1376 ). تحولات فرآیند مشارکت زنان روستایی در جامعه سنتی به سنتی، نشست زنان، مشارکت، کشاورزی 1400، گزارش چهارم، تهران، وزارت کشاورزی .
- سفیدی، ک.، علی بابایی، الف. و مریدی، م. (1398). عوامل موثر بر مشارکت در برنامه های مدیریت جنگل در جامعه روستایی در شمال ایران. مجله علوم و فناوری محیط زیست، 21(5): 220 – 231 .
- سفیری، خ. و تمیز، ر. (1390). فراتحلیل مطالعات مشارکت اجتماعی. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 3(3): 123 – 132 .
- طالب، م.، میرزایی، ح. و نادری، ع. (1391). ارزیابی نقش مشارکت عمومی در پروژه های توسعه روستایی (مطالعه موردی: ترکیب برنامه ها در مناطق روستایی). مجله علوم اجتماعی، 4(1): 1- 18 .
- علیپور، پ.، زاهدی، م. ج. و شیانی، م. (1388). اعتماد و مشارکت (بررسی رابطه بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در شهر تهران). مجله جامعه شناسی ایران، د 10(2): 109 – 135.
- عنابستانی، ع. ا.، شایان، ح.، جلالیان، ح.، تقی¬لو، ع. ا. و خسرو بیگی، ر. (1391). تجزیه و تحلیل عوامل ساختاری موثر بر مشارکت روستاییان در توسعه مناطق روستایی مطالعه موردی: شهرستان ایجرود-استان زنجان، سیستم مدیریت مجلات علمی ، 12(24): 25 – 45 .
- فتحی، س. (1391). تحلیل نقش سرمایه اجتماعی در توسعه روستایی. جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)، 2(2): 195 – 214 .
- فتوتی، ه.، برادران، م.، سلمان زاده، س. و غنیان، م. (1391). تبیین نقش مشارکت زنان روستایی در توسعه روستایی (مطالعه موردی منطقه شاوور) در شهرستان شوش. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 2-43(4): 677 – 692 .
- فولادیان، م.، کیانی، ب. و کریمیان، ع. ا. (1395). اثر پروژه منارید در توانمندسازی و جلب مشارکت زنان روستایی (مطالعه موردی: روستای کمکوییه، شهرستان بهاباد، استان یزد). ششمین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار .
- قربانی، م.، سالاری، ف.، سعیدی گرغانی، ح. ر. و سنایی، ا. (1394). تحلیل پیوندهای اعتماد و مشارکت اجتماعی در شبکه بهره برداران در راستای مدیریت مشارکتی مراتع ( منطقه گرگو– کهگیلویه و بویر احمد). نشریه علمی پژوهشی مرتع، 9(2): 181 – 194 .
- منصوری، ط.، فرهادی، ا.، برهانی¬نژاد، و. ر.، کجایی بیدگلی، ا.، دخت نوابی، ش. و حسین آبادی، ر. (1396). عوامل و موانع موثر بر مشارکت اجتماعی سالمندان. مجله علوم پژشکی خراسان شمالی، 9(4):66 – 73 .
- موسوی، س. ج.، اسلامی موزنکلاته، م. م. و خوش¬فر، غ. (1393). بررسی رابطه اعتماد اجتماعی و مشارکت ورزشی زنان در جامعه شهری ایران (مطالعه موردی شهر گرگان). مجله آمایش جغرافیایی فضا، 4(11): 21 – 46 .
- یاسوری، م.، رمضان¬نژاد، ی. و شایان، ح. (1395). سنجش و تحليل عوامل موثر بر مشارکت مردم در فرايند مديريت روستايي با تاکيد بر شوراها (مطالعه موردي: شهرستان تالش (دهستان اسالم). پژوهش¬¬هاي جغرافياي انساني، 48(1): 89- 104 .
- Aljazzaf, Z. Perry, M. & Capretz, M. (2010). Online Trust: Definition and Principles. Proceedings - 5th International Multi-Conference on Computing in the Global Information Technology, ICCGI 2010. 163 - 168.
- Dasgupta, P. (2009). A Matter of Trust: Social Capital and Economic Development. Revue d'Economie du Developpement, 14(4): 47-96
- Li, F. & Betts, S. (2003). Trust: What It Is And What It Is Not. International Business & Economics Research Journal (IBER). 2(7): 67-75.
- Nooteboom, B. (2007). Social Capital, Institutions and Trust. Review of Social Economy. 65(1): 29-53.
- Reddy, R. D. & Smith, D. H. (1973). Why Do People Participate in voluntary Action? Journal of Extension, 11(4): 35-40.
- Shokati Amghani, M., Gholami, H., Shiri, N. & Shabanali Fami, H. (2013). Obstacles of Women Presence in Iranian Rural Management: A Case from Osku County.International Journal of Agricultural Management and Development, 3(3): 153-158.
- Upali, P.(2010). Women's Participation in Rural Development. Conference: 12th International Conference on Sri Lankan Studies, At Open UNiversity of Sri Lanka, Colombo.
فصلنامه راهبرد توسعه/ سال هیجدهم/ شماره 3 (پیاپی71)/ پاییز 1401/ 229-215
Quarterly Journal of Development Strategy, 2022, Vol. 18, No.3 (71), 215-229
ارتباط سنجي اعتماد زنان روستايي به پروژه مناريد
و مشاركت آنان در پروژههاي آتي توانمندسازي؛
تجربهاي از شهرستان كرمانشاه
شهپر گراوندي1
سوسن نوربخش2
(تاريخ دريافت 18/5/1400 ـ تاريخ تصويب 16/7/1401)
نوع مقاله: علمی پژوهشی
چکیده
تجربه قبلي از برنامههاي توسعهاي و اعتمادسازي آنها، همواره نقشي تعيينكننده در مشاركت مردم محلي در برنامههاي آتي توسعه روستايي دارد. اين در حالي است كه برنامهريزان و سياستگذاران حوزه توسعه روستايي در اغلب موارد از چنين تجربياتي غفلت نموده و به اجراي برنامه هاي توسعه اي در مناطق با تجربه منفي ميپردازند. از اين رو پژوهش حاضر قصد دارد به بررسي فرضيه ارتباط معنادار اعتماد زنان روستايي شهرستان كرمانشاه به پروژه مناريد و مشارکت آنان در پروژههاي آتي توانمندسازي بپردازد. براي اين منظور، از روش توصيفي پيمايشي هم بستگي استفاده شد و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته به گردآوری اطلاعات پرداخته شد. جامعه مورد مطالعه زنان مشاركت كننده در پروژه مناريد بودندN=270 كه تعداد 160 نفر آنها با استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده مورد مطالعه قرار گرفتند. در اين پژوهش براي تجزيه و تحليل دادهها از ضريب رگرسيون خطي ساده به كمك نرم افزار آماري SPSS استفاده شد. بر طبق يافتهها، پروژه مناريد توانسته است اعتماد متوسط به بالايي را در زنان روستايي ايجاد كند. بر اساس نتايج، زنان مشاركت كننده در حد زيادي نيز تمايل به مشاركت در پروژههاي آتي توانمندسازي روستاييان دارند. نتایج حاصل از همبستگی پیرسون بین دو متغیر اعتماد و مشارکت بیانگر آن است که دو متغیر دارای همبستگی مثبت و معناداری هستند و 54 درصد از تغييرات متغير وابستهي مشاركت در پروژههاي آتي توانمندسازي روستاييان توسط اعتماد به پروژه مناريد تبيين ميشود. در پايان پيشنهادهايي براي برنامه ريزان و مسئولان ارائه شد.
واژه های کلیدی: اعتمادسازي، مشاركت زنان، پروژه هاي آتي توانمندسازي، مناريد.
1-مقدمه
عملكرد پروژههاي هاي قبلي همواره نقشي تعيين كننده در اجراي پروژههاي بعدي در مناطق روستايي و شهري دارد. بر اساس منابع موجود (عنابستانی و همکاران، 1391 و سفیدی و همکاران،1398) اگر پروژهاي با تجربهي منفي براي مشاركت كننده همراه باشد ميتواند مانع شكلگيري اعتماد و در نهايت مشاركت وي در پروژههاي آتي شود. از اينرو اعتماد، پایه عاطفی و اساسی مشارکت (موسوی و همکاران، 1393) و يكي از مهمترين مولفههاي سرمايه اجتماعي ميباشد (Nooteboom, 2007, Dusgupta, 2009 ).
امروزه بیشترین توافق در این زمینه وجود دارد که اعتماد مولفهای ضروری در همه انواع روابط اجتماعی است. از اینرو اعتماد را میتوان یکی از عناصر مهم و حیاتی در امر مشارکت تلقی کرد(علیپور و همکاران، 1388). اعتماد و مشارکت مردم در برنامههای توسعه بهعنوان پیش شرط عمده و کلیدی برای موجودیت هر جامعه علیالخصوص جامعه روستائیان محسوب می شود (ازکیا و حسنیراد، 1388 و طالب و همکاران، 1391). هرجا که سطح اعتماد اجتماعی بالا باشد مشارکت و همیاری مردم در عرصههای اجتماعی بیشتر است (فتحی، 1391). اعتماد در واقع بهمعني اطمينان به انتخاب و تصميم افراد ديگر(Li & Betts, 2003) باشد. در واقع اعتماد يكي از مهمترين عوامل براي پيش بيني رفتار ميباشد(Aljazzaf et al, 2010). بهطور كلي اعتماد راهبردی است که افراد را قادر میسازد تا خود را با محیط اجتماعی وفق دهند و بدین وسیله از فرصتهای فزاینده سود ببرند و برای تمامی روابط و سیستمهای اجتماعی ضروری است چون سبب کاهش نافرمانی و رسیدن به اهداف را تسهیل میکند و بیاعتمادی موجب جدایی اعضای جامعه از هم میشود و فرصتهای مربوط به تعاون و همکاری را نیز از بین میبرد (قربانی و همکاران، 1394). اين در حالي است كه بسياري از برنامه هاي توسعه اي به مخدوش شدن اين عنصر مهم اجتماعي منجر شده و مشاركت مردم را در برنامههاي آتي توسعه روستايي را كمرنگ مينمايند. توجه به موضوع مشاركت از اين جهت حائز اهميت است كه تجربه اجرای برنامههای توسعه در کشورهای درحال توسعه نشان داده است که با نادیده گرفتن مشارکت نتوانستهاند در عمل به اهداف خود دست یابند (سفیری و تمیز، 1390). قربانی و همکاران(1394) معتقد است كه اعتماد و مشاركت دو عنصر مهم براي اجراي مديريت مشاركتي ميباشد. از اينرو پژوهش حاضر درصدد است كه به بررسي ميداني رابطه اعتماد زنان روستايي به پروژه مناريد و مشاركت آنان در برنامههاي آتي توانمندسازي بپردازد.
توجه به زنان و نقش آنان در برنامههاي توسعهاي از اهميتي دو چندان برخوردار است. امروزه "رهيافت زن و توسعه3" بهعنوان يك راهبرد اساسي مطرح است و بر نقش و مشاركت زنان در برنامههاي توسعهاي تاكيد فراوان دارد(Upali, 2010). اين در حالي است كه بر پايه شواهد گوناگون مشاركت زنان در برنامه هاي توسعه اي همواره با دو مانع داخلي و بيروني رو به رو بوده است، اول آنكه کانون توجه برنامهریزان روستایی بیشتر به مردان روستایی بوده است و زنان روستایی کمتر مورد توجه قرار گرفته است و این مسئله اثرات زیانباری را بهوجود آورده است (فتوتی و همكاران، 1392). دوم آنكه موانع بسياري همچون نگرشها و باورهاي منفي در جوامع روستايي و ... همواره مانع از مشاركت زنان (Shokati Amghani et al, 2013) در امور مختلف روستا از جمله پروژههاي توسعهاي بوده است.فتوتی و همکاران(1392) معتقدند مشارکت زنان همراه با مردان سبب میشود تا روحیه خودباوری، اعتماد به نفس و مسئولیت پذیری در آنان تقویت شود و هنگام رویارویی با مشکلات گامی در جهت رفع مشکلات و معضلات بردارند و همواره بهخود متکی باشند. يكي از پروژههاي توسعهاي كه طي چند دهه گذشته (1392 تا 1395) به هدف توانمندسازي زنان و مشاركت آنان در برنامههاي توسعه اي در استان كرمانشاه به اجرا درآمده است، پروژه بين المللي مناريد ميباشد. اين پروژه با مشارکت صندوق تسهیلات محیط زیست جهانی(GEF) و دفتر برنامه توسعه ملل متحد(UNDP) و سازمان جنگلها و مراتع و آبخیزداری کشور، با هدف شناسایی و رفع خلاها و موانع قانونی و ساختاری موجود در مدیریت یکپارچه منابع طبیعی از طریق ارتقای سطح درک و دانش عمومی، ایجاد معیشت جایگزین برای جوامع محلی جهت کاهش تخریب منابع طبیعی و ارایه رویکردهای مبتنی بر جوامع محلی (فولادیان و همکاران، 1395) اجرا شد. همانگونه كه قبلاً بدان اشاره شد، يكي از مهمترين مخاطبان اين پروژه زنان روستايي بودند. از اينرو محققان با توجه به گذشت زمان از اجراي پروژه و نمود يافتن دستاوردهاي آن، سعي نمودند اين پروژه را از لحاظ متغيرهاي تحقيق مورد مطالعه قرار دهند(شكل شماره 1). از اين رو پژوهش حاضر قصد دارد به بررسي فرضيه زير بپردازد:
H0= بين اعتماد زنان روستايي به پروژه مناريد و مشاركت آنان در برنامههاي آتي توانمندسازي رابطه مثبت و معنادار وجود دارد.
شكل شماره (1)- مدل مفهومي پژوهش
2-روش پژوهش و ابزار پژوهش
در اين بخش سعي خواهد شد در ابتدا به معرفي محدوده مورد مطالعه پرداخته شود. سپس در ادامه مطالب در خصوص ابزار و روش كار توضيحاتي ارائه شده است.
2-1-معرفي پروژه و محدوده مورد مطالعه
پروژه بینالمللی منارید یا تقویت و انسجام سازمانی، در راستای مدیریت یکپارچه منابع طبیعی در چارچوب برنامه توسعه کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا در هفت کشور (اردن، الجزایر، ایران، تونس، مصر، مراکش و یمن) و با مشارکتهای فنی و مالی دولتهای این کشورها و نیز تسهیلات جهانی محیطزیست و دفتر برنامه عمران ملل متحد به اجرا درآمد. پروژه منارید در ایران در چهار حوزه آبخیز مختلف شامل: زیست بوم و مرتع، جنگل، اراضی آبی و دیم در مناطق خشک، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب در مساحتی حدود 49230 هکتار در سه استان سیستان و بلوچستان، کرمانشاه و یزد همچنین دو استان سمنان و تهران، عرصه های الگویی پروژه مدیریت پایدار منابع آب و خاک(حبله رود) اجرا شده است. این پروژه در چهار زمینه کاری شامل: تخریب سرزمین، تنوع زیستی، تغییرات اقلیم و آبهای بین الملل فعاليتهاي خود را به اتمام رسانده است. هدف اصلي اين پروژه رفع خلاها و موانع قانونی موجود جهت مدیریت یکپارچه منابع طبیعی از طریق توسعه و تقویت هماهنگی، ظرفیت سازمانی و اشتراک دانش و نیز به نمایش گذاردن شیوه های موفق و پایدار مدیریت آب و اراضی و تعمیم آنها به سطوح بالاتر است. در راستای دستیابی به این هدف، سه مولفه مکمل شامل: ارتقاء سطح درک و دانش عمومی، ایجاد شرایط مناسب جهت توانمندسازی ذینفعان، ارائه رویکردهای مبتنی بر جوامع محلی تعیین شده است( فولادیان و همکاران، 1395).
پروژه بین المللی منارید در حوزه رزین استان کرمانشاه بین سالهای 1392 تا 1395 به مرحله اجرا درآمد. از اقدامات انجام شده در اين پروژه ميتوان به مورادي از قبيل؛ کپه کاری، احداث باغ، بندسنگی-ملاتی ، بندگابیونی و دایک (دیواره کنترل سیل) اشاره نمود. حوضه رزین بيلوار در فاصله 64 کیلومتری شمال شهرستان کرمانشاه با مختصات جغرافیایی° 45 و'1 و "45 تا° 47 و' 12 و" 47 طول شرقی و° 34 و '34 و" 35 تا تا° 34 و' 42 و" 27 شمالی قرار دارد. این حوزه سرشاخهای از حوزه آبخیز راز آور است که در واقع بخشی از بالادست حوزه کرخه است. مساحت این حوزه حدود 14650 هکتار است. سطح جنگلها، مراتع و اراضی به ترتیب 4855 ،3120 و 6154 هکتار مي باشد و مابقي مساحت حوزه را برونزدگی سنگی و مناطق مسکونی تشكيل ميدهند. روستاهای هدف پروژه منارید در اين حوزه عبارتند از؛ روستای سراب شاه حسین ، رزین ، زامله و سر زامله و بولان مي باشند كه در تصوير شماره 1 نمايش داده شده است.
طراحی و مطالعات تفضیلی-اجرایی آبخیز داری حوزه رزین به وسیله شرکت مشاور زرکشت پایدار انجام یافته و گزارشات آن در 11 جلد منتشر شده است (حشمتی و همکاران ، 1398 ) .
تصوير (1)- حوزه رزين در شهرستان كرمانشاه