ارزیابی درجه توسعه‌یافتگی استان گلستان در طول برنامه‌های چهارم تا ششم توسعه
محورهای موضوعی :
حسن دليري
1
(تهران)
کلید واژه: کلیدواژه: استان گلستان, برنامه توسعه, توسعه‌یافتگی, تحلیل عاملی.,
چکیده مقاله :
چكيده برنامه‌های توسعه در ایران با هدف ارتقا میزان توسعه‌یافتگی کشور طراحی می‌شود. اما نیاز است برای پایش و ارزیابی میزان تحقق اهداف برنامه مطالعاتی انجام گردد. در این مطالعه، با استفاده از روش تحلیل عاملی، میزان توسعه‌یافتگی استان گلستان در طول برنامه‌های توسعه چهارم تا ششم مورد ارزیابی و سنجش قرار گرفته است. به منظور بررسی این موضوع از سه دسته شاخص الف. توسعه‌یافتگی اقتصاد کلان ب. توسعه‌یافتگی اجتماعی فرهنگی ج. توسعه‌یافتگی زیرساختی و برخورداری استفاده شد و برای هر یک از آن‌ها توسعه‌یافتگی نسبی و مطلق استان محاسبه شد. نتایج نشان از آن دارد که از برنامه چهارم تا برنامه ششم، توسعه‌یافتگی مطلق استان 58/1 درصد ضعیف¬تر و توسعه‌یافتگی نسبی استان در مقایسه با کل کشور 4/3 درصد کمتر شده است. به‌عبارت‌دیگر اولاً استان گلستان در مقایسه با سال ابتدای شروع برنامه، از نظر شاخص توسعه در مقایسه با شرایط خودش در ابتدای برنامه، 58/1 درصد تنزل یافته است، ثانیاً این تنزل توسعه، 4/3 درصد بیشتر از متوسط کل کشور بوده است؛ بنابراین نیاز است در طول برنامه هفتم توسعه، برنامه ریزان استان گلستان تمهیداتی بیاندیشند تا این عقب‌ماندگی در برنامه‌های قبل جبران گردد.
Development programs in Iran are designed to increase development. But it is necessary to conduct studies to monitor and evaluate the degree of realization of the program's goals. In this study, by using the factor analysis method, the level of development of Golestan province during the fourth to sixth development plans has been evaluated and measured. In order to investigate this issue, three categories of indicators were used: a. Macroeconomic development b. Social and cultural development c. Infrastructural development and prosperity. For each of these indicators, the relative and absolute development of the province was calculated. The results show that from the fourth plan to the sixth plan, the absolute development of Golestan province is 1.58 percent weaker and the relative development of Golestan province is 3.4 percent less compared to the whole country. In other words, firstly, Golestan province has decreased by 1.58% in terms of the development index compared to its conditions at the beginning of the program, secondly, this development decrease was 3.4% more than the average of the whole country.. Therefore, during the 7th development plan, the planners of Golestan province need to design methods to compensate for this backwardness in the previous plans.
- اسلامی سیف الله، (1391). تعیین و محاسبه درجه توسعه‌یافتگی استان‌های کشور طی دو مقطع (1385- 1375)، مجله اقتصادی، 12(1)، 41.
- اسماعیل‌زاده، حسن و اسماعیل‌زاده، یعقوب. (1400). کاربرد مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره در سنجش درجه توسعه‌یافتگی سکونتگاه‌ها (مطالعه موردی: شهرستان‌های استان تهران)، توسعه پایدار محیط جغرافیایی، 3 (4)، 108-124.
- امیری فهلیانی محمدرضا و سعید ملکی (1394). تحلیل و رتبه‌بندی درجه‌ی توسعه‌یافتگی دهستان‌های شهرستان ممسنی با استفاده از روش تصمیم‌گیری چند معیاره ی تاپسیس، فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 5(3)، 125-138.
- پارسی پور، حسن و احمد حسین زاده، حمیدرضا عاقلی مقدم، (1402). رتبه‌بندی و تحلیل درجه توسعه‌یافتگی استان‌های کشور، نشریه مهندسی جغرافیایی سرزمین، 6 (14)، 751-766.
- تقوایی، مسعود و ناصر بای (1392). سنجش میزان بهره‌مندی شهرستان‌های استان گلستان با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 27 (3)، 1-20.
- توکلی نیا، جمیله و وحید گودرزی، رقیه صمدی. (1396). تحلیل توسعه منطقه‌ای استان مرکزی با استفاده از تکنیک‌های چند معیاره به منظور دستیابی به توسعه متوازن، مجله مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 12(39). 285-299.
- دانش نظافت علیرضا و نصرالله مولایی هشجین، اکبر معتمدی مهر، (1395). مقایسه تطبیقی توسعه‌یافتگی مناطق شهری رشت با استفاده از روش‌های ارزیابی چند شاخصه، مجله مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 11(34)، 1-16.
- سجادیان ناهید، نعیم اکرامی، (1397). سنجش میزان برخورداری استان‌های مرزی کشور از شاخص‌های توسعه با استفاده از مدل‌های تاکسونومی عددی و تاپسیس، فصلنامه آمایش محیط، 11 (41)، 47-70.
- شهرکی محمدرضا و مطهره فلاح. (1401). توسعه‌یافتگی استان‌های کشور ایران از نظر شاخص‌های بهداشتی و درمانی با استفاده از روش‌های مرکزیت وزنی و تاکسونومی عددی، مجله پیاورد سلامت، 16 (1)، 10-21.
- صحنه، بهمن و ابراهیم معمری. (1396). اولویت‌بندی امکانات توسعه گردشگری و توزیع فضایی آن (نمونه موردی: شهرستان‌های استان گلستان)، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 7 26(15-24.
- قاسمی، مرتضی (1400). ارزیابی میزان توسعه‌یافتگی استان مازندران مبتنی بر زیرساخت اقتصادی با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی و سیستم اطلاعات مکانی، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، 27 (92)، 181-211.
- کلانتری، حسین و آزیتا رجبی، افشین سفاهن، اردوان بهزاد، (1400). تعیین شاخص‌های توسعه‌یافتگی منطقه‌ای در ایران بر اساس روش مولتی مورا، مورد پژوهشی: شهرستان‌های ناحیه سیستان، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 11(43). 32-46.
- محمدی، علیرضا و حیدری ساربان، وکیل، پیشگر، الهه، و محمدی، فاطمه. (1395). سطح‌بندی درجه توسعه‌یافتگی دهستان‌های استان گلستان. روستا و توسعه، 19(2)، 1-24.
- مسعود محمد و امیرمحمد معززی مهر طهران، سید نیما شبیری. (1390). تعیین درجه توسعه‌نیافتگی شهرستان‌های استان اصفهان با تکنیک تاکسونومی عددی، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 2 (8)، 39.
- مسعودی، محمدباقر، و ابراهیم معمری و فرهاد معمری (1397). سنجش و رتبه‌بندی شاخص‌های توسعه فرهنگی در شهرستان‌های استان گلستان، آمایش جغرافیایی فضا، سال هشتم، شماره 28، 224-209.
- معصوم قدیر، مجتبی و حبیبی، کیومرث. (1383). سنجش و تحلیل سطوح توسعه‌یافتگی شهرها و شهرستان‌های استان گلستان، نامه علوم اجتماعی، 3 (23).
- مولایی هشجین نصرالله و اکبر معتمدی مهر، علیرضا دانش نظافت. (1397). تحلیلی بر توسعه‌یافتگی مناطق شهری رشت با استفاده از تکنیک تاپسیس و آنتروپی شانون، نشریه مهندسی جغرافیایی سرزمین، 2(4)، 1-14.
- نظم فر حسین و سهیلا باختر، سعیده علوی، (1394). رتبه‌بندی سطوح توسعه‌یافتگی مناطق روستایی (مطالعه موردی: دهستان‌های استان کرمانشاه)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 4 (14)، 181-192.