تحلیل محتوا توسعه سیاسی دراسناد فرادستی (قانون اساسی و سند20ساله چشم‌انداز افق 1404)
محورهای موضوعی :
مصطفی کواکبیان
1
(عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی ، دانشگاه علامه طباطبایی- تهران)
عظیم متین
2
(دانشگاه علامه طباطبایی - تهران)
کلید واژه: کلمات کلیدی: قانون اساسی, سند چشم‌انداز, توسعه سیاسی, مشارکت شهروندان, ثبات سیاسی.,
چکیده مقاله :
چكيده این پژوهش به بررسی پیچیدگی‌های توسعه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران با تمرکز ویژه بر تلاقی حاکمیت قانون اساسی و برنامه‌ریزی استراتژیک می‌پردازد. این پژوهش با تأکید بر لزوم بررسی عمیق قانون اساسی و سند چشم‌انداز ۲۰ساله 1404، به بررسی تأثیر متقابل بین اصول قانون اساسی ریشه در فقه اسلامی و اهداف تحول‌آفرین ترسیم‌شده در چشم‌انداز بلندمدت می‌پردازد. این مطالعه با استفاده از روش تحلیل محتوای تلخیصی، جایگاه توسعه سیاسی را هم در قانون اساسی و هم در سند افق ۲۰ساله بررسی کرده و پویایی پیچیده شکل‌دهنده مسیر سیاسی ایران را آشکار می‌کند. این یافته‌ها ماهیت دولت‌محور و از بالا به پایین توسعه سیاسی را روشن می‌سازد و چالش همسویی برنامه‌های توسعه با آرمان‌های دموکراتیک و مشارکت شهروندان را برجسته می‌کند. این تحلیل نه‌تنها مباحث آکادمیک در مورد توسعه سیاسی را غنی می‌کند، بلکه بینش‌های ارزشمندی را در اختیار سیاست‌گذاران قرار می‌دهد تا در چشم‌انداز متمایز اجتماعی - سیاسی جمهوری اسلامی ایران حرکت کنند. درنهایت، این مطالعه بر تأکید قانون اساسی بر مشارکت شهروندان و اصول دموکراتیک به‌عنوان عناصر اساسی برای تقویت ثبات سیاسی و اجتماعی تأکید دارد.
This research delves into the intricate facets of political evolution within the framework of the Islamic Republic of Iran, particularly focusing on the confluence of constitutional governance and strategic foresight. Underlining the imperative of a meticulous scrutiny of both the constitutional framework and the 20-year vision document of 1404, this inquiry probes into the reciprocal influence between the foundational precepts of the constitution, steeped in Islamic jurisprudence, and the transformative objectives delineated in the long-term perspective. Employing a methodical content analysis, the study scrutinizes the stance on political evolution as articulated in both the constitutional provisions and the 20-year horizon document, elucidating the nuanced dynamics that mold Iran's political trajectory. These revelations illuminate the state-driven, hierarchically structured nature of political advancement, underscoring the formidable task of harmonizing developmental initiatives with democratic principles and citizen engagement. This examination not only enriches scholarly discourse surrounding political progression but also furnishes policymakers with invaluable insights to navigate the distinctive socio-political terrain of the Islamic Republic of Iran. Lastly, this study underscores the constitutional emphasis on citizen participation and democratic values as pivotal components for fortifying political and social equilibrium.
منابع
- اخوان کاظمی، بهرام (1384)، نگاهى به سند چشم‌انداز بیست‌ساله و مؤلفه‌های سیاسى آن، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره،38: 42-25.
- استیگلیتز، ژزف (1395)، ضرورت بازنویسی قوانین اقتصادی: برنامه‌ای برای رشد و رونق فراگیر، مترجم زهرا کریمی. تهران: مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
- اعتباریان خوراسگانی، اکبر، اکبریان، حمیدرضا (1396)، تحلیل توسعه سیاسی با استفاده از دیدگاه ساموئل هانتینگتون. کنفرانس سالانه پژوهش در علوم انسانی و مطالعات اجتماعی. تهران: سیویلیکا.
- اعتباریان خوراسگانی، اکبر و قلی‌پور مقدم، فرید (1396)، مرور تطبیقی نظریه‌های توسعه سیاسی. مجله علمی - تخصصی رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، شماره 1393-126.
- افریشم، سعیده (1399)، مروری انتقادی برسند چشم‌انداز توسعه ملی و مبانی گفته‌شده در آن، سیزدهمین کنگره ملی پیشگامان پیشرفت، تهران.
- امیدی، رضا (1391)، تحلیل برنامه‌های عمران و توسعه ایران از منظر مؤلفه‌های برنامه‌ریزی اجتماعی. فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه، سال هفدهم، شماره 4، 114-97.
- ایمان، محمدتقی و نوشادی، محمودرضا (1390)، تحلیل محتوای کیفی، فصلنامه پژوهش، سال سوم، شماره دوم: 44-15.
- آبیار، منصور و همکاران (1396)، نقش حکومت‌های محلی در فرایند توسعه سیاسی مطالعه موردی؛ ایران، فصلنامه سیاست جهانی، دوره ششم، شماره اول: 194-159.
- بدیع، برتران (1393)، توسعه سیاسی، مترجم احمد نقیب زاده، چاپ هفتم. تهران: انتشارات قومس.
- بشیریه، حسین (الف 1380)، موانع توسعه سیاسی در ایران. تهران: گام نو.
- بشیریه، حسین (1378)، جامعه مدنی و توسعه سیاسی در ایران. تهران، انتشارات علوم نوین.
- بشیریه، حسین (ب 1380)، جامعه‌شناسی سیاسی، چاپ هفتم، تهران: نشر قومس.
- بصیر، ملیحه (1399)، تاریخ اندیشه‌های اقتصاد سیاسی غرب (با نگاهی به بنیادهای فلسفی آن در قرن نوزدهم و بیستم)، تهران: نشر رود.
- توکلی، محمدجواد (1395)، نقد لایحه برنامه ششم توسعه از منظر اقتصاد مقاومتی. مجموعه مقالات همایش برنامه ششم توسعه از دیدگاه اقتصاد اسلامی: 23-3.
- خاتمی، سید محمد (1379)، توسعه سیاسی، توسعه اقتصادی و امنیت، تهران: انتشارات طرح نو.
- خواجه سروی، غلامرضا (1380)، بحران‌ها و توالی‌ها در توسعه سیاسی. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- رستمی، ولی و ابراهیمی، محمود (1397)، قانون جمهوری اسلامی ایران و نظام برنامه‌ریزی، فصلنامه دانش حقوق عمومی، دوره 7، شماره 19: 72-49.
- ساعی، احمد (1388)، مسائل سیاسی و اقتصادی جهان سوم. تهران: انتشارات سمت.
- سن، امارتیارکومار (1381)، توسعه به‌مثابه آزادی، مترجم: حسین راغفر. تهران: کویر.
- شاکری، حمید و محمد امامی (1394)، حکمرانی خوب و قانون اساسی ج. . ایران، پژوهشنامه حقوق تطبیقی، سال اول، شماره 2.
- شاهعلی، احمدرضا و همکاران (1399)، تحلیل مضمونی توسعه سیاسی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، سال سوم، شماره سوم: 85-61.
- گودرزی، ساناز (1400)، بررسی حق تعیین سرنوشت در جمهوری اسلامی ایران (با تأکید بر انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1400)، پژوهشنامه حقوق بشری، سال هفتم، تابستان ، شماره 1: 30-12.
- لطیفی، محمود (1384)، نیم‌نگاهی به سند چشم‌انداز از زاویه‌ای دیگر، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره،38: 58-43.
- لفت ویچ، آدریان (1385)، دولت‌های توسعه‌گرا، مترجم: جواد افشار کهن. تهران: انتشارات نی نگار.
- مرکز پژوهش‌های مجلس (1395)، نقد و ارزیابی لایحه ششم توسعه در حوزه سیاست داخلی. معاونت پژوهش‌های سیاسی- حقوقی مجلس شورای اسلامی، کد موضوعی 260، شماره مسلسل 15017، 21-1.
- معین، محمد (1388)، فرهنگ لغت،تهران: انتشارات امیرکبیر.
- مؤمنی راد، اکبر و همکاران (1392)، تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش، فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، سال چهارم، شماره 14: 222-187.
- میسایی، قاسم و همکاران (1398)، بررسی جایگاه توسعه سیاسی در برنامه‌های توسعه ج.ا.ایران. فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال هفتم، شماره 28، 184-155.
- وفایی، خسرو (1393)، توسعه سیاسی و سیاست مدرن، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال دهم، شماره بیست و نهم:90-75.
- همدانی گلشن، حامد و همکاران (1398)، تدوین یک چارچوب نظری ترکیبی، فصلنامه دانش شهرسازی، دوره 3، شماره 4: 110-91.
- خانی، ریحانه و نصرالهی، زهرا (1396)، بررسی نقش عوامل مؤثر بر نوآوری، فصلنامه راهبردی و کلان، سال پنجم، شماره هجدهم: 25-1.
- نوروزی، عبدالرضا و همکاران (1388)، سنجش علم، فناوری و نوآوری، تهران: نشر مرکز تحقیقات سیاسی علمی کشور.
- عباس‌زاده، مجید (1399)، نگاهی به مفهوم توسعه و بُعد سیاسی آن، فصلنامه دانش تفسیر سیاسی، سال دوم، شماره 4: 32-1
- Corning, Peter. A, and others (1988). Political Development and Political Evolution,Politics and the Life Sciences, Vol. 6, No. 2 (Feb., 1988), pp. 141-172.
- Huntington, Samuel P. (1966). Political Modernization: America vs. Europe, World Politics, Vol. 18, No. 3 (Apr., 1966), pp. 378-414.
- Nielsen, Lynge. (2011). Classifications of Countries Based on Their Level of Development: How it is Done and How it Could be Done, IMF Working Paper,,International Monetary Fund,Authorized for distribution. February 2011.
- Pye, L. W. (1965). The Concept of Political Development. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 358(1), 1–13.